Ақтөбедегі ортағасырлық ескерткіштер орта ғасырлардағы экономикалық және мәдени өмір туралы маңызды мәліметтер береді. Бұл ескерткіштер, соның ішінде мешіттер, кесенелер, құлыптар және басқа да сәулет нысандары сол кездегі әлеуметтік жүйені, экономикалық қатынастарды және мәдени байланыстарды көрсетеді. Сондай-ақ, Ақтөбе қаласындағы ескерткіштер ұлы жібек жолының бойында орналасқан, Олар әртүрлі халықтар мен мәдениеттердің бірігуі мен алмасуы үшін маңызды орын болып табылады. Мұның бәрі Ақтөбеннің тарихи маңыздылығын одан әрі нығайтады, сонымен қатар оларды сақтау, қайта құру және жаңа ұрпаққа беру қажеттілігін көрсетеді. Ақтөбеде орналасқан ортағасырлық ескерткіштер Қазақстанның тарихи-мәдени мұрасының ажырамас бөлігі болып табылады. XIII-XV ғасырларда тұрғызылған бұл сәулет нысандары мәдениеттің, діннің, қолөнердің және қоғам құрылымының дамуының тікелей куәгерлері болып табылады. Олардың маңызы бірнеше саланы қамтиды-тарихи, мәдени, білім беру, ғылыми және экономикалық.

Ақтөбе облысының аумағында сақталған ескерткіштер орта ғасырларда өмір сүру салтын қалпына келтіруге көмектеседі. Бұл жерлер ұлы жібек жолының бөлігі болғандықтан, сауда, қала құрылысы, халықтар арасындағы қатынастар қарқынды дамыды. Абат-Байтақ, Қобланды Батырдың мазары сияқты кесенелер қоғамның құрылымы, діни көзқарастары, жергілікті сәулеті мен өмір салты туралы ақпарат береді. Бұл ескерткіштер мыңжылдық тарихтың үнсіз куәгерлері болып табылады және тарихшылар мен археологтар үшін теңдесі жоқ болып саналады.

ПИРИМЖАРОВ М.Х.

PhD, аға оқытушы, Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университеті Ақтөбе қ., Қазақстан.

Е-mail: mr.pirimzharov@mail.ru, https://orcid.org/0000-0002-6163-8724

1. Törehanov T. «Kısendelgen dala», Almaty, 2003.- 40 b.
2. Baidosov Z. «Üş ğasyr balalary» 6-7 tomdar. Almaty, 2014. – 12 b.
3. Tölepbergeni T. «Aianbai jaudan qūtyldy». Aqtöbe 2005. - 134 b.
4. Tölepbergeni T. «Qarabas batyr ūrpaqtary» Aqtöbe 2006. - 29 b.
5. «Aqtöbe ensiklopediasy», Aqtöbe, 2001. – 21 b.
6. Törehanov T. «Dala Gerkulesı» Almaty, 2008. - 166 b.
7. Verbiskaia N.P. Oñtüstık Oral men Muğaljardyñ geomorfologiasy. M.: Nedra, 1974. - 65 b.
8. Chupahin V.M. Qazaqstan. Almaty: Ğylym, 1968. – 18 b.
9. Chibilev A.A., Debelo P. V. Oral-Kaspi aimağynyñ landşafty. Orynbor: in-t stepi Uroran; Pech. «Dimur» üiı, 2006 J. – 44 b.
10. Şakirov A.V. Muğaljardyñ fizikalyq-geografialyq erekşelıkterı jäne taraluy // «Qadamdyq aimaqtardyñ Geoekologialyq mäselelerı» aimaqtyq halyqaralyq simpoziumynyñ materialdary. - Orynbor: 2012. – 19 b.
11. Qadyrbaev M.Q., Qūrmanqūlov J. Q. K.Zahoronenia Voinov Savrmatski vremä Levoberejskaia R. İlek // Qazaqstan arheologialyq eskertkışterde. - Almaty, 1976.-84-86 bb.
12. Qadyrbaev M.K., Verhoviev R. Qorğan qorymdary Elek // Skifosarmat uaqytyndağy Eurazia ädet-ğūryptary. - M., 1984. - 12 b.
13. Fedorov V.K. Savromato-Sarmat qabyrğa üilerı: Savromato-Sarmat mädenietınıñ ündı jügerı daqyldary mäselesı boiynşa // Başqūrt ölkesı. UFA, 1992. – 134 b.

ортағасырлық ескерткіштер, сәулет нысандары, мәдени өмір, мешіттер, кесенелер, мәдениет, ұлы жібек жолы, тарих