Мақалада оқытушының кәсіби қызметіндегі эмоциялық мәдениет пен өмірлік тепе-теңдік арасындағы өзара байланыс қарастырылады. Эмоциялық мәдениет — бұл эмоцияларды танып-білу, реттеу және конструктивті түрде білдіру дағдыларының жиынтығы ретінде түсіндіріледі. Бұл дағдылар педагогикалық қарым-қатынастың сапасына, күйзеліске төзімділікке және қолайлы білім беру ортасын қалыптастыруға тікелей әсер етеді.
Өмірлік тепе-теңдік кәсіби, жеке және әлеуметтік салалар арасында уақытты, ресурстарды және назарды үйлесімді бөлу тұрғысынан қарастырылады. Мақалада эмоциялық өзін-өзі реттеудің жетіспеушілігі мен жұмыстағы артық жүктеме эмоционалдық күйреуге, мотивацияның төмендеуіне және кәсіби тиімділіктің әлсіреуіне әкелетіндігі атап өтіледі.
Эмоциялық мәдениетті дамытуға бағытталған заманауи тәсілдер ұсынылады: эмоциялық интеллект элементтері, рефлексиялық тәжірибелер мен өзін-өзі қолдау әдістері. Теориялық талдау мен практикалық кейстер негізінде жоғары эмоциялық мәдениеттің өмірлік тепе-теңдікті сақтауға, психологиялық әл-ауқатты нығайтуға және білім беру үдерісінің сапасын арттыруға ықпал ететіні тұжырымдалады.
Автор эмоциялық мәдениеттің жеке шекараларды қалыптастыруға, басымдықтарды дұрыс бөлуге және сыртқы жүктемелер жағдайында ішкі тұрақтылықты сақтауға көмектесетінін атап өтеді. Эмоциялық құзыреттілікті дамыту психологиялық денсаулықтың негізі ретінде қарастырылады. Эмоциялық кемелдік пен мәдениет – өмірлік тепе-теңдікті сақтау, күйзелістің алдын алу және өмір сапасын арттырудың маңызды шарттары екені айтылады.
Материал педагогтерге, психологтарға, біліктілікті арттыру жүйесінің ұйымдастырушыларына, кадрлармен жұмыс істейтін мамандарға және эмоциялық даму мен өзін-өзі реттеу мәселелерімен айналысатын барлық тұлғаларға пайдалы болуы мүмкін.
САУТЕНКОВА М.Ю.
Психология ғылымдарының кандидаты, доцент, К.Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университеті Ақтөбе қ., Қазақстан
E-mail: marina.sautenkova@mail.ru, https://orcid.org/0009-0001-6493-2726
- Вачков И.В. Психология преподавателя вуза: вызовы, ресурсы, поддержка. — М.: УРАО, 2021. – 187 с.
- Савченко И.В. Эмоциональное выгорание и профилактика в образовательной среде. — СПб: Речь, 2022.- 214 с.
- Гоулман Д. Эмоциональный интеллект. Почему он может значить больше, чем IQ. — М.: Манн, Иванов и Фербер, 2023.- 234 с.
- Шепелев И.Ф. Эмоциональный интеллект и фасилитация: инструменты XXI века в образовании. — Екатеринбург: Уралпресс, 2024.-278 с.
- Корпоративное обучение и коучинг: современные подходы и практики. — Под ред. Л.В. Громовой. — М.: НИЦ ИНФРА-М, 2020.- 213 с.
- Maslach C., Leiter M. The Truth About Burnout. — Jossey-Bass, 2020.- 380 p.
- Neff K. Self-Compassion: The Proven Power of Being Kind to Yourself. — HarperCollins, 2022. – S. 28–37.