Мақалада жасөспірімдер арасындағы нашақорлық мәселесі психологиялық-педагогикалық тұрғыдан қарастырылады. Зерттеуде жасөспірімдер арасында нашақорлықтың таралуына ықпал ететін негізгі себептер мен факторлар, соның ішінде әлеуметтік, психологиялық - педагогикалық аспектілер талданады. Ерекше назар бастапқы профилактика мәселелеріне аударылып, теріс әсерлерге төзімділікті қалыптастыру, салауатты өмір салты саласындағы білім деңгейі туралы хабардарлығын арттыруға арналған.

Мақаланың негізгі мақсаты – жасөспірімдердің есірткіні қолдану себептерін анықтау және нашақорлық дертін  алдын-алуын қарастыру. Нашақорлықтың пайда болуы мен динамикасындағы психологиялық факторлар мен механизмдері жан-жақты талданған. Жасөспірімдердің нашақорлықты есірткіні жүйелі қолданудан туындаған аурулар және психиканың реактивтілігі мен физиологиялық тәуелділіктің өзгеруінен, сондай-ақ кейбір басқа психологиялық және әлеуметтік құбылыстардан көрінетін ресми наркологияның позициясында көрініс тапты. Нашақорлықтың және психотроптық заттарға тәуелділіктің алдын алу стратегиясы тәуекел факторларын азайтуға немесе ауруға сезімталдықты төмендететін факторларды күшейтуге бағытталған.

Зерттеудің негізгі бағыты есірткі заттарының фармакологиялық әсеріне, физиологиялық процестердің динамикасына және заттарды жүйелі қолдану нәтижесінде жеткіншектің соматикалық өзгерістері пайда болады. Білім беру мекемелерінде және отбасында жүргізілетін алдын алу жұмыстарының заманауи тәсілдері қарастырылады.

КАЛИЕВА Г.А.

Педагогика ғылымдарының кандидаты, қауымдастырылған профессор, Ш.Есенов атындағы Каспий технологиялар және инжиниринг университеті, Ақтау қ., Қазақстан

E-mail: guljan_81.15@mail.ru, https://orcid.org/0000-0002-7747-6993

МАХАШОВА П.М.

Педагогика ғылымдарының магистрі, аға оқытушы, М.Х.Дулати атындағы Тараз университеті, Тараз қ.,Қазақстан

Е-mail: mahashova1964@mail.ru, https://orcid.org/0000-0001-8967-6282

СЕМБАЕВА Г.П.

Педагогика және психология магистрі, аға оқытушы, М.Х.Дулати атындағы Тараз университеті, Тараз қ., Қазақстан

Е-mail: Sembaeva-77@mail.ru, https://orcid.org/0000-0003-3267-9225

МАКАШЕВА О.М.

Аға оқытушы, Алматы гуманитарлы-экономикалық университеті, Алматы қ., Қазақстан

Е-mail: makasheva80@mail.ru, https://orcid.org/0009-0007-2888-7626

1. Қазақстан Республикасында Нашақорлыққа және есірткі бизнесіне қарсы күрестің 2023 – 2025 жылдарға арналған кешенді жоспарын бекіту туралы://Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 29 маусымдағы № 508 қаулысы.
2. Асанова Л.М., Машанцева Н. В.//Есірткі және уытты заттарды теріс пайдаланатын жасөспірімдердің девиантты мінез - құлқы // Сб. «Есірткіні бақылау және нашақорлықтың алдын алу мәселелері» (ред. Э. А. Бабаян)// М. - 2009. - 290 Б.
3. Алтынбекова Г.И., Прилуцкая М.В., Сәдуақасова Г.А. Қазақстан Республикасында жаңа психоактивті заттарды тұтыну жағдайын талдау // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2022. 5 (Т.24). Б. 220-225. doi 10.34689/SH.2022.24.5.027
4. Современное состояние и перспективы развития института оценки уровня наркопотребления в азахстане: Монография / Коллектив авторов. Под общ. ред. Г.К. Шушиковой. - Косшы: Академия правоохранительных органов при Генеральной прокуратуре Республики Казахстан, 2021. - 132 с.
5. Бабаян Э. А. Есірткі мен психотроптық заттарды бақылау және оларға сұранысты азайту мәселелері / есірткі мен наркологияны бақылаудың өзекті мәселелері. - Мәскеу. - 2015 - Б. 13-16.
6. Битенский В.С., Герюнский Б. Г., Дворян С. В., Глушков В. А.: // Жасөспірімдердегі нашақорлық. - Киев. - 2016. - 200 Б.
7. Булыгина И. Е., Цетлин М. Г., Павлова А. А., Захаров в. Н. Чебоксары қаласының оқушы жастарының психоактивті заттарды тұтынуы. // Наркология мәселелері. - 2017. - № 1. - Б. 66-69.
8. Қыдырмолдина C.Т., Турсунгожинова Г.С. //Жастардың есірткі және психоактивті заттарды қолдануының әлеуметтік-психологиялық салдары// Вестник КазНУ. Серия психологии и социологии. №2 (49). 2014. 98 бб

фармакологиялық, профилактикалық, бихевиоралдық тәсіл, когнитивтік, транзактілік талдау, агрессия, негативизм