Соңғы кезде лингвистикада тілдік құбылыстарды зерттеуге антропоцентристік көзқарасқа тәуелді болатын зерттеу бағыттары дамып келеді. Мұндай лингвистикалық салаларда осы мақаланың мәселелерінің бірі - гендерлік зерттеулер - ерекше орын алады. Мақалада жеке тұлғаның жынысына және оның лингвистикалық әлеуметтену процесіне байланысты вербализация процесінде жүзеге асырылатын мәдени анықталған стереотиптердің көмегімен тілде гендерлік қатынастарды анықтауға болатындығы айтылады. Осыған байланысты әйелдік пен еркектікті зерттеуге олармен байланысты стереотиптердің сипаттамасы мен осы стереотиптерді тілде ресми түрде білдіру құралдары кіреді. Гендерлік стереотиптер әсер ететін мінез -құлық үлгілері мен мінез ерекшеліктері туралы стандартты идеяларды анықтау үшін ауызша қарым -қатынастың еркектік пен әйелдік ұғымдарын зерттеу өте маңызды. Сонымен қатар, әлеуметтік-мәдени қоғамдағы елеулі өзгерістер, гендерлік рөлдердің ауысуы, қоғам мен қатынастарды демократияландыру гендерлік стереотиптердің динамикасына айтарлықтай әсер етеді, бұл еркектік пен әйелдікке қатысты тілдік құралдарды таңдауда көрінеді.

ЭРКИНОВ А.

филология ғылымдарының докторы, жетекші ғылыми қызметкер, Өзбекстанның мәдени құндылықтарды зерттеу орталығы, Ташкент қ., Өзбекстан

E-mail: aftandilerkinov@gmail.com, https://orcid.org/0000-0001-9284-4443

ҚҰШҚАРОВА Г.К.

филология ғылымдарының кандидаты, қауымдастырылған профессор, «Шетел филологиясы және аударма ісі» кафедрасының доценті, Қ.Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университеті Ақтөбе қ., Қазақстан

E-mail: gulmira-alihan@mail.ru, https://orcid.org/0000-0001-8680-9027

ТРУШЕВА А.Т.

гуманитарлық ғылымдарының магистрі, «Хериот-Ватт» халықаралық факультетінің оқытушысы, Қ.Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университеті, Ақтөбе қ., Қазақстан

E-mail: akkenzhe75@mail.ru, https://orcid.org/0009-0002-7059-1814

1. Petrova U.S. V oblich'e zhenshchiny: «Gendernyj sdvig» v hudozhestvennoj literature // ZHenshchina i nauka - istoriya i sovremennost'. — Moskva, 2007. — S. 320−325.
2. Coats J. Women’s friendship, women’s talk // Gender and discourse. — SAGE Publications, 1997. — Р.245-262.
3. Romanie S. Gender, grammar, and the space in between// Communication gender in contex. —1997. — Р. 51-76.
4. Jespersen O. Language, Its Nature, Development, Origin. − London: George Allen & Unwin Ltd. — 1922. − 367 p.
5. Gumperz J.J. Discourse Strategies. − Cambridge: Cambridge Universitу Press. —1982. − 180 p.
6. Tannen D. You Just Don't Understand: Women and Men in Conversation. − New York: William Morrow & Co. − 2001. − 330 p.)
7. Sternin I.A. Nekotorye zhanrovye osobennosti muzhskogo kommunikativnogo povedeniya // ZHanry rechi: sbornik nauchnyh trudov. — 2000. − №2. − S.178-185.
8. Slуshkin G.G. Discourse and concept (on the linguistic-cultural approach to the studу of discourse) // Language personalitу: institutional and personal discourse. Collection of Scientific Works, Change, 2000, 38–45.
9. Lippman V. Obshchestvennoe mnenie. − M.: Institut Fonda «Obshchestvennoe mnenie», —2004. — 384 s.
10. Şoqym G. Genderlık lingvistikanyñ negızderı. − Almaty: Ekonomika. − 2012. − 190 b.
11. Mūqanov S. Botagöz: Üş bölımdı roman. – Almaty: Jazuşy. −1989. – 480 b.
12. Ğabit Müsırepov. Tañdamaly. Üş tomdyq. – Almaty: Jazuşy. – 1980. – 584 b.
13. Kirilina A.V. Pol: lingvisticheskij aspekt. − M.: Institut sociologii RAN. — 1999. − 226 s.
14. Kubryakova E.S., Dem'yankov V.Z. K probleme mental'nyh reprezentacij // Voprosy kognitivnoj lingvistiki. – M.: Institut yazykoznaniya; Tambov: Tambovskij gos. universitet im. G. R. Derzhavina, 2007. – № 4. – S.8–16.

антропоцентристік көзқарас, гендерлік зерттеулер, гендерлік категория, гендерлік стереотиптер, еркектік пен әйелдік ұғымдары, тілдік құралдарды таңдау