Кәсіби өзін-өзі анықтау мәселесінің өзектілігі кәсіп таңдау жолының кең ауқымдылығында, қарқынды және болжау мүмкін емес заманауи еңбек нарығы жағдайында, үздіксіз кәсіби дамуды талап ететін бәсекелестіктің күшеюінде, жұмыстан жеке қанағаттану маңыздылығында және лайықты табыста . Әдетте, мамандық таңдауда өзіне жүктелген міндеттерді орындай алатын, жұмысында тиімді нәтижелерге қол жеткізе алатын, үнемі өзгеріп отыратын жағдайларға бейімделе алатын білікті маманды қалыптастыратын ішкі және сыртқы факторлар қатысады. Зерттеудің мақсаты – студент-мұғалімдердің кәсіби өзін-өзі анықтау факторларын анықтайтын зерттеулерді талдау болып табылады. Талдау нәтижелері көрсеткендей, кәсіби өзін-өзі анықтауды құрайтын факторлар жеке бейімділіктерге, білім беру ортасының әсеріне, студенттердің кәсіби өзін-өзі сәйкестендіру процестеріне, оның ішінде мансаптық мақсаттарды қалыптастыруға, өзінің жеке басын санасына байланысты. таңдалған салада жетістікке жетудің қабілеттері мен стратегиялары. Сонымен, ғылыми әдебиеттерде студент-мұғалімдердің кәсіби өзін-өзі анықтауы туралы мәліметтерді талдай отырып, ұсынылған деректердің біршама фрагменттік сипатын атап өткен жөн. Кәсіби өзін-өзі анықтауға әсер ететін факторлар зерттеудегі қойылған міндеттер мен мақсаттарға байланысты өзгереді. Бірақ бұл тақырыптағы зерттеулердің көпшілігі бір нәрсеге келіседі: кәсіби өзін-өзі анықтаудың сыртқы және ішкі факторларының рөлі жеткілікті түрде зерттелмеген және педагогика мен психология саласында айтарлықтай нәтижелерге жету үшін тиімді зерттеулер қажет.

РАМАЗАНОВА Д.Ж.

философия докторы (PhD), Қ.Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университетінің жалпы педагогика және білім берудегі менеджмент кафедра доценті, Ақтөбе, Қазақстан

E-mail: rdj_82@mail.ru, https://orcid.org/0000-0001-8517-7072 

МАХАТОВА Г.А.

Қ.Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университетінің жалпы педагогика және білім берудегі менеджмент кафедрасының магистранты, Ақтөбе, Қазақстан

E-mail: banu.97@mail.ru, https://orcid.org/0009-0001-5548-9902

ЗАЙМОГЛЫ О.

философия докторы (PhD), Акдениз университетінің профессоры, Анталья, Түркия

E-mail: omerzaimoglu@hotmail.com, https://orcid.org/0000-0002-9884-8397

1. Podliesna H. Pedagogical Support of Socio-Professional Self-Determination of Students / H. Podliesna, D. Bazela, O. Bilash, L. Vyshotravka, L. Khotsianovska, H. Perova // Journal of Curriculum and Teaching. — 2022. — Vol. 1, Iss. 11. — P. 154–162. doi: https://doi.org/10.5430/jct.v11n1p154 DOI: https://doi.org/10.5430/jct.v11n1p154
2. Основные индикаторы рынка труда в Республике Казахстан (IV квартал 2023 г.). — Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан. URL:https://stat.gov.kz/ru/industries/labor-and-income/stat-emptunempl/publications/6131/
3. Кох И.А. Ценности и профессиональное самоопределение студенческой молодежи / И.А. Кох, В.A. Орлов // Образование и наука. — 2020. — Т. 2, № 22. — С. 141–168. doi: https://doi.org/10.17853/1994-5639-2020-2-141-168
4. Тарасов С.В. Роль профориентационной деятельности педагогического вуза в профессиональном самоопределении абитуриентов / С.В. Тарасов, Е.Б. Спасская // Образование и наука. — 2023. — Т. 10, № 25. — С. 45-75. doi: https://doi.org/10.17853/1994-5639-2023-10-45-75 DOI: https://doi.org/10.17853/1994-5639-2023-10-45-75
5. Мазилов В.А. Исследование педагогических способностей и стратегии формирования педагогической одаренности / В.А. Мазилов. — Ярославский педагогический вестник, 2020. — С. 96-106. doi: https://doi.org/10.20323/1813-145Х-2020-4-115-96-106 DOI: https://doi.org/10.20323/1813-145X-2020-4-115-96-106
6. Alvariñas-Villaverde M. Initial Motivations for Choosing Teaching as a Career / M. Alvariñas-Villaverde, J. Domínguez-Alonso, L. Pumares-Lavandeira and I. Portela-Pino // Front. Psychol. — 2022. — Vol. 13 — P. 1-9. doi: https://doi.org/10.3389/fpsyg.2022.842557 DOI: https://doi.org/10.3389/fpsyg.2022.842557
7. Abonyi U.K. Motivations of pre-service teachers in the colleges of education in Ghana for choosing teaching as a career / Abonyi U.K., Awhireng D. & Luguterah A.W. // Cogent Education. — 2021. — Vol. 13, Iss. 1 — P. 1-14. DOI: https://doi.org/10.1080/2331186X.2020.1870803
8. Glutsch N. Pre-service teachers’ motivations for choosing teaching as a career: does subject interest matter? / N.Glutsch, J.König // Journal of Education for Teaching. — 2019. — Vol. 45, Iss. 5. — P. 1-17. doi: https://doi.org/10.1080/02607476.2019.1674560 DOI: https://doi.org/10.1080/02607476.2019.1674560
9. Крежевских О. В. Проектирование профессиональной биографии как предиктор непрерывного профессионального самоопределения и обучения педагога / О.В Крежевских. Перспективы науки и образования, 2020. — С. 430-445. doi: https://doi.org/10.32744/pse.2020.6.33 DOI: https://doi.org/10.32744/pse.2020.6.33
10. Белякова Е.Г. Профессиональное самоопределение и профессиональная идентичность студентов-педагогов в условиях индивидуализации образования. / Е.Г. Белякова, И.Г. Захарова // Образование и наука. — 2020. — Т. 22, № 1. — С. 84-112. doi: https://doi.org/10.17853/1994-5639-2020-1-84-112 DOI: https://doi.org/10.17853/1994-5639-2020-1-84-112
11. Чеснокова О.Б. Профессиональное самоопределение в юношеском возрасте как структурный компонент будущего профессионализма: социокогнитивные и креативные факторы / О.Б. Чеснокова, С.М. Чурбанова, С.В. Молчанов // Культурно-историческая психология. — 2019. — Т. 15, № 4. — С. 109–118. doi: https://doi.org/10.17759/chp.2019150411 DOI: https://doi.org/10.17759/chp.2019150411
12. Koklu O. A comparative study on motivational factors in choosing teaching profession. / O. Koklu. International Journal of Comparative Education and Development, 2023. — P. 1-22. doi: https://doi.org/10.1108/IJCED-07-2022-0050 DOI: https://doi.org/10.1108/IJCED-07-2022-0050
13. Onyefulu C. Teachers’ motivation to choose teaching and remain in the profession: A comparative mixed methods study in Jamaica, Poland and Turkey / C. Onyefulu, J. Madalinska-Michalak, , B. Bavli // Power and Education. — 2022. — Vol. 15, Iss. 1 — P. 37-65. doi: https://doi.org/10.1177/175774382211099 DOI: https://doi.org/10.1177/17577438221109907
14. Akpochafo G.O. Factors Influencing Undergraduates Choice of Teaching As a Career (Fit-Choice) in Nigeria / G.O. Akpochafo. International Journal of Education and Practice, 2020. — P. 121-133. doi: https://doi.org/10.18488/journal.61.2020.81.121.133 DOI: https://doi.org/10.18488/journal.61.2020.81.121.133
15. Шабденова А.Б. Выбор профессии учителя в казахстане: профориентационные паттерны / А.Б. Шабденова, Е.Ш. Нурымбетов, К.Б. Кожанов // Вестник КазНУ. Серия психологии и социологии. — 2022. Т. 81, № 2. — С. 250 doi: https://doi.org/10.26577/JPsS.2022.v81.i2.024А DOI: https://doi.org/10.26577/JPsS.2022.v81.i2.024

кәсіби өзін-өзі анықтау, кәсіп таңдау, өзін-өзі анықтау, педагогикалық қызмет, мамандық таңдау, студенттерге кәсіптік бағдар беру