Мақала өсімдіктердің түсін анықтайтын және өсімдіктердің физиологиялық көрсеткіштерін көрсететін пигменттерге экологиялық факторлардың әсеріне арналған: қалыпты дамуы мен өсуі, олардың негізгі тіршілік үдерісі - қоректену - фотосинтезді айқындайды.

Фотосинтез - қоршаған орта жағдайларына, реакциялардың қарқындылығы мен өнімділігін айқындайтын хлорофилл жұмысымен жиынтықтағы экологиялық факторларға байланысты органикалық емес крахмал заттарының негізгі биохимиялық пайда болу процесі. Хлорофилл күн сәулесін сіңіруде ерекше рөл атқаратын жасыл пигмент. Өсiмдiктердiң пигменттерi - бояғыш заттар ғана емес, сондай-ақ антропогендiк ластануға және топырақтың, ауа мен судың жағдайына неғұрлым сезiмтал индикаторлар. Жасыл түске түсінің қарқындылығы бойынша қоршаған ортаның жағдайы мен өсімдіктің тірішілік әрекеттері туралы қорытынды жасауға болады. Қоршаған ортаның жай-күйiне ластаушылардың әсерiне зерттеу жүргiзу және экспресс әдiс - биоиндикациялардың көмегiмен экологиялық факторларды талдау мониторингтiк iс-шаралар жүйесiнде басты орын алады және орнықты даму мен табиғатты ұтымды пайдалану үшiн өзектi мәнге ие. Зерттеу барысында жағдайлардың табиғи кешенінің әрекетін анықтау үшін онтогенездің түрлі кезеңдерінде қала және облыс аумағындағы Tulipa тектес эндемиктерге талдау жүргізілді.

МОЛДЕКОВА И.Ж.

Аға оқытушы, Қ. Жұбанов атындағы ақтөбе өңірлік университеті, Ақтөбе қ., Қазақстан

E-mail: imoldekova@zhubanov.edu.kz, https://orcid.org/0009-0000-5431-7896

ТЮТЬКОВ В.С.

Маман, Санкт-Петербург мемлекеттік университеті, Санкт-Петербург, Ресей Федерациясы

E-mail: irinamol1234@mail.ru, https://orcid.org/0009-0002-1162-7776

1. Сегизбаева Г. Ж. Структурная ботаника: учебно-методический комплекс / Алматы: ССК, 2020
2. Атаева Г. М. Атлас определитель высших растений: Учебное пособие / Актобе: АРУ им. К.Жубанова, 2021. - 424 с.
3. Юркова А. А. Исследования влияния пигментов на окрас растений. Журнал Международный журнал гуманитарных и строительных наук. 2021- 156-165 с.
4. Афанасьева Н. Б., Березина Н. А. Ботаника. Экология растений: Учебник для вузов. В 2-х частях. Ч. 1. - 2-е изд., испр. и доп. - М.: Юрайт, 2020. - 352 c. - (Высшее образование). - ISBN 978-5-534-07359-1.
5. Лебедев С. И. Влияние внешних условий и особенностей растений на фотосинтез. Источник: Физиология растений – 3-е изд., М: 1988 г. // https://agromage.com/stat_id.php?id=1278