Жариялау этикасы
Журналдың редакциялық саясаты мен ғылыми жарияланымдар этикасы келесі негізгі талаптарды қамтитын жарияланым этикасы комитетінің (COPE) журнал редакторларына арналған ғылыми жарияланымдар этикасы жөніндегі нұсқаулықта ұсынылған ғылыми басылымдардың этикалық принциптеріне сәйкес келеді:
- Мақала болуы қажет:
˗ жіберу кезінде жарияланбау немесе басқа басылымда қаралу;
˗ авторлық ұжымның өзіндік зерттеулерінің нәтижелерін қамтиды;
˗ автор (лар) жұмысының нәтижелерін қосу. Барлық авторлар осы журналдағы жарияланыммен келіседі және мақалада авторларды көрсету тәртібіне қарсы емес деп болжанады;
˗ дәйексөздер тізімінде зерттеу барысында шынымен пайдаланылған рецензияланған дереккөздерді ғана қамтуы керек.
- Авторлар үшін:
Қолжазбаны редакцияға жіберген кезде авторлар басқалардың авторлық құқығын және жариялау этикасының принциптерін бұзбайтындығына сендіреді. Авторлар «Қ.Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университетінің хабаршысы» журналының баспагеріне шексіз жариялау құқығын береді:
- мақаланың тиражын шектемей көшіруге (жариялауға, ашуға, көшіруге, көбейтуге немесе көшірудің басқа да нысандарына), сондай-ақ мақаланы кез келген тәсілмен таратуға құқығын. Бұл ретте мақаланың әрбір көшірмесінде мақала авторының(ларының) аты-жөні болуға тиіс.
- құрама мақалаға енгізу құқығын;
- жалпы жұрттың назарына жеткізу құқығын;
- тақырып, авторлардың (авторлық құқық иелерінің) аты-жөні, аңдатпалар, библиографиялық материалдар және толық мәтін сияқты мақаланың метадеректерін тарату, әртүрлі дерекқорлар мен ақпараттық жүйелерге енгізу және ортақ пайдалану үшін өңдеу және жүйелеу арқылы пайдалану құқығы.
Белгілі бір аумақтарда мақалалар құқығын пайдалануға шектеулер жоқ. Авторлар қолжазбаны жариялауға қабылдағаннан кейін журналдың веб-сайтында мақаланы жариялауға және кітапханаларда және басқа ұйымдарда және/немесе мекемелерде жарияланған мақаламен журналдың баспа басылымын таратуға келіседі.
Авторлар сонымен қатар журналдың баспагеріне олардың жеке деректерін мерзіміне шектеусіз сақтау және өңдеу құқығын береді. Бұл мәліметтерге тегі, аты, әкесінің аты, білімі, жұмыс орны және атқаратын қызметі туралы ақпарат кіреді. Дербес деректер әртүрлі деректер базаларында және ақпараттық жүйелерде сақтау және өңдеу, соның ішінде оларды аналитикалық және статистикалық есептерде пайдалану, ғылыми, әдеби және көркем шығармалар объектілері мен дербес деректер арасында негізделген байланыстар жасау, сондай-ақ басқа да осындай мақсаттар үшін ұсынылады.
Авторлар Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасына сәйкес ғылыми мақалада зияткерлік меншік объектілері мен авторлық құқық объектілерін заңсыз пайдаланғаны үшін толық жауап береді.
Авторлар журнал баспасымен қолжазбаны плагиат пен басылым этикасын бұзудың басқа белгілерін тексеруге келіседі.
Авторлар редакциялық алқа қолжазбаның негізгі ережелері сақталған жағдайда оның ғылыми және әдеби редакциясын өз бетінше жүргізуге құқылы екендігімен келіседі. Редакция сонымен қатар қолжазбаға рецензия жүргізуге және қажетті түзетулер мен өзгертулер ұсынуға құқылы, алайда қолжазбаны жариялау автор (авторлар) тиісті түзетулер мен өзгерістер енгізгеннен кейін ғана жүзеге асырылады.
Авторлар редакциялық алқаның қолжазбаны жариялаудан бас тарту құқығымен келіседі, егер оның ресімделуі мен мазмұны журнал талаптарына сәйкес келмесе, нормативтік актілерде немесе ресми мемлекеттік құжаттарда тыйым салынған ақпаратты қамтыса немесе ғылыми және жариялау этикасы қағидаттарын бұзса.
Автор(лар) басқа ғалымдармен немесе журналдың редакциялық алқасының мүшелерімен мүдделер қақтығысының болуын немесе болмауын растайды. Егер автордың мүдделер қақтығысы болса, қолжазбаны объективті бағалауға кедергі болатын себептерді көрсету керек. Сондай-ақ, автор(лар) қолжазбаға объективті баға бере алмайтын ғалымдардың аты-жөнін көрсете алады.
Автор (лар) журнал туралы жалпы мәліметтерді, мақалаларды қарау процедурасын, авторларға арналған нұсқаулықты және жариялау этикасының нормаларын қамтитын журналдың редакциялық саясатын зерттегенін растайды.
- Рецензенттер үшін:
Журналда екі жақты «жасырын» рецензиялау әдісі қолданылады, мұнда авторлар да, рецензенттер де басылымдардың жоғары сапасына кепілдік беру үшін бір-бірінен жасырын қалады. Әр қолжазба екі рецензентке бағалауға жіберіледі.
Құқықтар:
- рецензиялауға арналған қолжазбаның аңдатпасын сұрау;
- аңдатпамен танысқаннан кейін де, қолжазбаның толық иесіздендірілген мәтінімен танысқаннан кейін де мақалаға сараптамалық бағалау жүргізуден бас тарту;
- егер рецензенттің материал тақырыбы бойынша мамандандырылған білімі болмаса, қолжазбаға рецензия жүргізуден бас тарту және бұл туралы редакцияға хабарлау.
Міндеттері:
- ұсынылған қолжазбаны құпия құжат ретінде қарастыру;
- алынған материалға объективті және дәлелді баға беру;
- рецензиялау процесінде алынған және ықтимал артықшылықтарға қатысты ақпараттың немесе идеялардың құпиялылығын қамтамасыз ету;
- мүдделер қақтығысы туындаған жағдайда қолжазбаларды бағалауға қатысудан аулақ болу;
- берілген қолжазбада қамтылған материалдарды өз жарияланымдарында пайдаланбау.
- Бас редактор үшін:
Құқықтар:
- редакцияның жұмысын жақсартуға бағытталған ұсыныстар енгізу.
- кәсіпорын директорының және редакциялық-баспа қызметі бөлімінің меңгерушісінің оның қызметіне қатысты шешімдерінің жобаларымен танысу;
- өз құзыреті шегінде редакцияның күнделікті жұмысын қамтамасыз ету үшін қажетті шешімдер қабылдау.
- редакцияның жұмысын ұйымдастыруға байланысты мәселелерді талқылау кезінде алқалы басқару органдарының отырыстарына қатысу.
Міндеттері:
- басылымды дамыту тұжырымдамасын әзірлеу;
- редакцияның барлық қызметкерлерінің жұмысын басқару;
- басылым авторлары дайындаған мақалаларды өңдеу;
- қолжазбаларды редакциялауға және рецензиялауға бағыттау;
- материалдарды басып шығаруға дайындау;
- редакцияның жұмысы туралы есептер жазу.
Редакциялық алқа мүшелерінің міндеттері:
- журналдың редакциялық алқа отырыстарына қатысу, мақала бойынша рецензенттердің бағаларымен келісуге немесе келіспеуге қатысты өз пікірін білдіру, сондай-ақ журнал шығарылымдарының мазмұнына қатысты шешімдер қабылдау.
- қолжазбалардың мазмұнын автордың немесе авторлық ұжымның жынысына, ұлтына, дініне және басқа да жеке сипаттамаларына қарамастан бағалау.
˗ басылымға жіберілген материалдарды редакторлардың, рецензенттердің және қолжазбамен жұмыс істеуге тартылған басқа да қызметкерлердің өз жұмысында пайдаланбау;
- мүдделер қақтығысы туындаған жағдайда, жариялауға ұсынылған материалдарды қараудан бас тарту және автордан осындай қақтығыстың болуы туралы ақпарат сұрау.
Егер жарияланған мақалаларда формулалардағы қателер немесе көрсеткіштердегі техникалық шартталған қателер сияқты елеулі қателер табылса, енгізілген түзетулер туралы ақпарат журналдың кейінгі басылымдарында ұсынылуы мүмкін.