Бұл жұмыста мыс балқыту өндірісінің үйінді шлактарын кешенді қайта өңдеудің қалдықсыз пирометаллургиялық технологиясы ұсынылады, нәтижесінде құнды компоненттер алынып, нарықтық өнімдер өндіріледі. 600–1750°C температура диапазонында жүргізілген термодинамикалық модельдеу мынадай үш мақсатты өнімді алудың мүмкіндігін растады: мырыш оксиді, темір-көміртекті қорытпа және силикатты шлак. Эксперименттерде дефицитті кокс орнына энергетикалық көмірді қалпына келтіруші ретінде қолдану темірді тиімді қалпына келтіруге мүмкіндік беріп, 20–50 мкм мөлшерінде металл түйіршіктерін түзетіні көрсетілді. Қалпына келтірілген брикеттерді балқыту нәтижесінде құйма өндіруге жарамды шойын немесе ферросилиций алынды. Алынған металл құрамында мыс пен күкірт бар, бұл оның жоғары сапалы металлургияда қолданылуын шектейді, бірақ диірмендер үшін 59 HRC қаттылығы бар ұнтақтайтын шойын шарларын шығаруға жарамды. Шлак фазасы пропанттар мен құрылыс толтырғыштарына өңделеді. Минималды капитальдық және операциялық шығындармен шлакты кешенді қайта өңдеуді қамтамасыз ететін микрозаут технологиялық схемасы ұсынылды. Зерттеу Урал ғылыми-білім беру орталығының қолдауымен орындалып, металлургиядағы ресурсты үнемдеу, экологиялық қауіпсіздік және импортты алмастыру басымдықтарына сәйкес келеді.

АДИЛОВ Г.А.

Техника ғылымдарының кандидаты, «Металлургиядағы сутегі технологиялары» ғылыми қызметкері, Оңтүстік Орал мемлекеттік университеті (ҒЗУ), Челябинск қ., Ресей Федерациясы

Е-mail: adilovg@susu.ru, https://orcid.org/0000-0002-1012-8097

1. Sanakulov K.S., Hasanov A.S. Pererabotka shlakov mednogo proizvodstva. — Tash-kent: Fan, 2007. — 238 s.
2. Zhou, W. Extraction and separation of copper and iron from copper smelting slag: A review / W.Zhou, X. Liu, X. Lyu, W. Gao, H. Su, Ch. Li // Journal of Cleaner Production 368 (2022) https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2022.133095.
3. Adilov G., Povolockij A.D., Roshchin V.E., Potapov K.O. Kompleksnaya pererabotka medeplavil'nyh shlakov dlya polucheniya vostrebovannyh produktov // Elektrometallurgiya. 2019. № 1. S. 25–34.
4. Pat. 2539884 RF, MPK C22B 7/04. Sposob pererabotki zhelezosoderzhashchih othodov / A.D. Povolockij, V.D. Povolockij i dr. // Zayavl. 13.09.2013; opubl. 27.01.2015. Byul. № 3.
5. Pat. 2634535 RF, MPK C21C 1/08, C22C 37/00, B02C 17/20. Sposob polucheniya chu-gunnyh melyushchih tel / A.M. Karkarin, E.G. Koh, A.D. Povolockij i dr. // Zayavl. 23.08.2016; opubl. 31.10.2017. Byul. № 31.

copper smelting slags, pyrometallurgical processing, zinc oxide capture, iron recovery, cast iron products, ceramic products, micro-factories, waste-free technologies