ЦИФРЛЫҚ ДӘУІРДЕГІ АДАМНЫҢ МӘНІ: ФИЛОСОФИЯЛЫҚ ПАЙЫМ

Жарияланды 2025-06-30
ӘЛЕУМЕТТІК-ГУМАНИТАРЛЫҚ ҒЫЛЫМДАР Нөмір 80 № 2 (2025)
Том 80 №2 (2025)
Авторлар:
  • АМАНИЯЗОВА Б.А.
  • УТЕШЕВА Г.Т.
PDF

Цифрлық дәуір — тек технологиялық прогрестің ғана емес, сонымен қатар адам болмысы мен мәнінің трансформациясын айқындайтын жаңа өркениеттік саты. Бұл мақалада адамның мәні мен онтологиялық табиғаты бүгінгі цифрлық шындық жағдайында философиялық тұрғыда қарастырылады. Автор ХХ–ХХІ ғасырлардағы Батыс ойшылдарының (Ж.-П. Сартр, Х. Арендт, Д. Харэвэй, Л. Флориди) және заманауи зерттеушілердің еңбектеріне сүйене отырып, адамның виртуалды кеңістіктегі өмір сүру формаларын, цифрлық ұқсастықты, ақпаратпен өзара әрекет этикасын және постгуманистік дискурс шеңберінде адамның дәстүрлі мәнінің қайта қаралуын талдайды. Мақалада адамның сандық жүйеде өмір сүруінің философиялық салдарлары мен болашақтағы гуманистік құндылықтардың тағдыры мәселелері де көтерілген. Автор адамның рухани және моральдық өлшемдерін цифрлық болмыспен сабақтастыра отырып, жаңа антропологиялық көзқарас ұсынады. Бұл мақала цифрлық философия, этика және қазіргі заман антропологиясы салаларындағы зерттеулерге үлес қосады. Онтологиялық тұрғыда цифрлық болмыс енді шынайылықтан бөлінбейтін, оның бір бөлшегіне айналған феномен ретінде қарастырылады. Бұл үрдіс адамның әлеммен қарым-қатынас тәсілін, уақыт пен кеңістік ұғымдарын, тіпті рухани мен болмыстың мәнін де өзгертеді. Зерттеу нәтижесінде цифрлық дәуір адамның болмысын тек техникалық ортаға бейімделген субъект ретінде ғана емес, сонымен қатар өзінің «адамдық» табиғатын қайта қарастырушы феномен ретінде қалыптастыратыны анықталды.

АМАНИЯЗОВА Б.А.

Магистр, оқытушы, Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университеті, Ақтөбе қ., Қазақстан.

Е-mail: baqdaqul-1977@mail.ru, https://orcid.org/0000-0003-4018-8952

УТЕШЕВА Г.Т.

Магистр, оқытушы, Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университеті, Ақтөбе қ., Қазақстан

Е-mail: gtu1310@mail.ru, https://orcid.org/0009-0005-9902-556X

  1. Косилова С.В., Рыжова И.И., Артеменко И.В. Виртуальная коммуникация как новая форма социального бытия // Философская мысль. — 2020. — №7. — С. 75–80.
  2. Бодрийяр Ж. Симулякры и симуляция / пер. с франц. М. Руднева. — М.: Добросвет, 2000. — 208 с.
  3. Хайдеггер М. Время и бытие: Статьи и выступления / пер. с нем. В.В. Бибихина. — М.: Республика, 1993. — 447 с.
  4. Яцевич М.Ю., Белоногов М.А. Цифровая идентичность: философские и этические аспекты // Философия и общество. — 2021. — №2. — С. 97–105.
  5. Хайдеггер М. Бытие и время / пер. с нем. В.В. Бибихина. — М.: Республика, 1997. — 589 с.
  6. Floridi L. Information Ethics: On the Philosophical Foundation of Computer Ethics // Ethics and Information Technology. — 1999. — Vol. 1, No. 1. — P. 37–56
  7. Moor J.H. What is Computer Ethics? // Metaphilosophy. — 1985. — Vol. 16, No. 4. — P. 266–275.
цифрлық дәуір, адам мәні, онтология, виртуалдық, постгуманизм, этика