Мақалада кремнийлі қорытпалар өндірісінің газтазарту қондырғыларының фильтрлерінде жиналып алынатын микрокремнезем шаңдарының түзілуі мен оны утилизациялау мәселелері бойынша технологиялық шешімдер келтірілген. Жұмыста дисперсті шаңды кесектеу және масса жоғалым бойынша дәйекті дәлелдер келтірілген және ферроқорытпа өндірісінің техногендік қалдығын утилизациялау жолдары көрсетілген. Үйіндіде жиналып биг-бэг қапшықтарында сақталатын шаңдардың қолданыс аясы толыққанды қарастырылмаған. Экологиялық мәселенің бір шешімі ретінде мақаладағы жүргізілген жұмыстар шешім бола алады. Зертханалық зерттеу жұмыстарының нәтижесі микрокремнезем шаңынан кремний карбидін алу бойынша бастапқы зерттеу нәтижелерін көрсетеді. Жоғары температуралы Тамман пешінде шаңның масса жоғалымы бойынша зерттеу жұмысы жүргізіліп, масса жоғалымның нақты себептері анықталған. Шаңның құрамындағы кремний диоксидінің жеткілікті мөлшері кремний карбидін алу үшін кремний көзі бола алады, төмен күлді көміртекті тотықсыздандырғыш қолдану арқылы өнім алуға мүмкіндік береді. Тотықсыздандырғыш ретінде нефтекокс қолдану, кремний карбидін дәстүрлі технологиямен алу үрдісіне сәйкес келеді. Мақалада кварц құмының орнына микрокремнеземді қолдану арқылы кремний карбидін алу бойынша алғышарттар келтірілген. Қатты және газды фазалық синтез болғандықтан масса жоғалым көрсеткіштері шикіқұрам материалдарының маңызды физика-химиялық сипаты саналады.

БУРУМБАЕВ А.Г.

2 курс докторанты, Қарағанды индустриялық университеті, Теміртау қ., Қазақстан

E-mail: burumbayev.azamat@mail.ru, https://orcid.org/0000-0001-5276-2259

КАБЫЛКАНОВ С.К.

2 курс докторанты, Д.Серікбаев ат. Шығыс-Қазақстан техникалық университеті, Өскемен қ., Қазақстан

E-mail: kabyl_96@mail.ru, https://orcid.org/0000-0002-1272-2065

ЖАҚАН А.М.

1 курс докторанты, Торайғыров университеті, Павлодар қ., Қазақстан

E-mail: armat.01.01@mail.ru, https://orcid.org/0009-0002-3810-0528

1. Экспериментальные работы по плавке окомкованной шихты в производстве кремния © Н.В. Немчинова, М.С. Леонова, А.А. Тютрин. ВЕСТНИК ИрГТУ Т. 21, № 1 2017.
2. Образование и использование отходов производства высококремнистых сплавов, А. В. Сычев, О. В. Заякин, В. И. Жучков V конгресс c международным участием и конференция молодых ученых «Фундаментальные исследования и прикладные разработки процессов переработки и утилизации техногенных образований» «Tехноген-2021» Екатеринбург, 23-26 ноября 2021 года.
3. Проценко Е. Л., Жуковский Т. Ф., Экспериментальные исследования процесса брикетирования мелкофракционной пыли производства ферросилиция. Вестник им. В.Г. Шухова, №6, 2017.
4. Тютрин А. А. Кремний - основа для производства солнечных элементов [электронный ресурс] // Молодежный Вестник ИрГТУ. Иркутск, № 1, 2011.
5. Н.В. Немчинова, М.С. Леонова, А.А. Тютрин. Экспериментальные работы по плавке окомкованной шихты в производстве кремния ©
6. Полях О.А., Руднева В.В., Якушевич Н.Ф., Галевский Г.В., Аникин А.Е. - Применение техногенных отходов металлургических предприятий для производства карбида кремния // Рациональное природопользование в черной металлургии.
7. Элькин К. С. 2014. Производство металлического кремния - состояние и перспективы// «цветные металлы и минералы 2014»: материалы VI междунар.Конгресс (16-19 Сентьбрь 2014 Года). Красноярск.
8. Кондратьев В. В. 2010. Пути улавливания и характеристики дисперсной фазы в производстве кремния: монография-Иркутск: Изд-во ИрГТУ.
9. А. А. Акбердин , В. И. Жучков , А. С. Ким , А. В. Сычев , О. В. Заякин , И. Н. Кель. Стабилизация распадающихся металлургических шлаков. Фундаментальные исследования и прикладные разработки процессов переработки и утилизации техногенных образований. Уральский рынок лома, промышленных и коммунальных отходов. Труды Конгресса с международным участием и Конференции молодых ученых, V Форума. Екатеринбург, 2017.
10. В. И. Жучков, И. Н. Кель. Использование отходов предприятий ферросплавного производства. Техноген - 2017. Фундаментальные исследования и прикладные разработки процессов переработки и утилизации техногенных образований, V Форум "Уральский рынок лома, промышленных и коммунальных отходов", 5-9 июня 2017 г., Екатеринбург : Труды Конгресса с международным участием и элементами школы молодых ученых / РАН, УрО, Ин-т металлургии, УрФУ [и др.]. - Екатеринбург, 2017. - С. 553-556.

микрокремнезем, утилизациялау, техногендік қалдық, кремний карбиді, кесектеу, ферроқорытпа