Бұл мақалада диатомиттің табиғи тыңайтқыш енгізгіш және топырақ құрылымдарының сауықтырушысы ретінде оларда өмір сүретін микробтық қауымдастықтарға әсері арқылы практикалық маңызы талқыланады. Осылайша, бүкіл әлемде тұрақты түрде нашарлап бара жатқан экологиялық жағдайға байланысты жер жамылғыларының жағдайы бақыланбайтын антропогендік әсердің, мұнай-газ өнеркәсібінің өнімдерінің, жеңіл және ауыр өнеркәсіп қалдықтарының, сондай-ақ сарқынды сулардың сүзілуінің салдарынан теріс өзгерістерге ұшырауда. Қарастырылып отырған мәселені шешу үшін топырақ биоремедиациясының ең қолжетімді және экологиялық тиімді әдістерін, атап айтқанда, кизельгур және ұқсас минералды қосылыстарды
қолдану ұсынылады. Бұл қазба материалдар топырақты белгілі бір микроэлементтермен және қоректік заттармен қанықтыра алатын жақсы адсорбенттер болып табылады, бұл пайдалы микрофлораның - азотты түзететін, сульфит түзуші бактериялардың, актиномицеттердің көбеюіне және жағымсыз микрофлораның дамуын тежеуге – патогенді және шартты залалды микроскопиялық саңырауқұлақтардың, фитопатогендік вирустар мен бактериялардың дамуын тежеуге әкелуі мүмкін. Ғылыми мақала топырақ экожүйесінің ішіндегі микроорганизмдердің өзара әрекеттесуін: олардың симбиозы мен синергиясы, антагонистік әсерлері, өсімдіктер әлеміне әсері, сонымен қатар қаралып отырған үдерістердегі диатомиттің орнын теориялық зерттеу міндетін қояды. Атқарылған жұмыстың нәтижесі топырақты биоремедиациялауға қабілетті композиттік материал ретінде пайдалану мақсатында диатомитті өңдеу және өндіру саласын дамытудың теориялық негіздемесі болды

Ә.Н. БАЙЗАҚ

студент, Қ. Жубанов атыңдағы Ақтөбе өңірлік университеті. Ақтөбе

timur.cheng@gmail.com

https://orcid.org/0009-0005-0288-8773

С.Ф. СЕМЕНИХИНА

Қ. Жубанов атыңдағы Ақтөбе өңірлік университеті. Ақтөбе П.Ғ.Қ., «Биология» кафедрасының доценті 

Svetasemen69@mail.ru

https://orcid.org/0000-0002-0958-8256

1. Стифеев А.И., Лазарев В.И., Никитина О.В. Роль микроорганизмов в круговороте веществ и почвенном плодородии центрального черноземья // Вестник Курской государственной сельскохозяйственной академии. 2019. №9.
2. Диатомит: неиспользованные возможности – Новости университета К. Жубанова 07.02.2019: https://news-ru.arsu.kz/?p=9552
3. Кульдеев Е.И., Бондаренко И.В., Темирова С.С., Тастанов Е.А., Нурлыбаев Р.Е. Состав и свойства диатомитового сырья Казахстана и синтез на его основе силикальцитов для получения строительной продукции // Комплексное использование минерального сырья.
4. № 4. 2018. https://doi.org/10.31643/2018/6445.41 DOI: https://doi.org/10.31643/2018/6445.41
5. Куликова А.Х., Яшин Е.А., Данилова Е.В. Эффективность использования диатомита и его смеси с минеральными удобрениями при возделывании озимой и яровой пшеницы // Вестник Ульяновской ГСХА. 2008. №1 (6).
6. Титова В.И., Козлов А.В. Агрохимическое и микробиологическое состояние ризосферы озимой ржи при применении диатомита // Агрохимический вестник. 2011. №2.
7. Козлов А.В., Куликова А.Х., Уромова И.П. Активность силикатных бактерий и Bacillus mucilaginosus в дерново-подзолистой почве в отношении деградации диатомита Инзенского месторождения // Известия Иркутского государственного университета. Серия: Биология. Экология. 2019. https://doi.org/10.26516/2073-3372.2019.29.3 DOI: https://doi.org/10.26516/2073-3372.2019.29.3
8. Куликова А.Х., Яшин Е.А. Роль кремния и высококремнистых пород в защите посевов сельскохозяйственных культур // Вестник Ульяновской ГСХА. 2015. №4 (32).
9. Hsien, KJ., Tsai, WT. & Su, TY. Preparation of diatomite–TiO2 composite for photodegradation of bisphenol-A in water. J Sol-Gel Sci Technol 51, 63–69 (2009). https://doi.org/10.1007/s10971-009-1921-6 DOI: https://doi.org/10.1007/s10971-009-1921-6