ХІХ ҒАСЫРДЫҢ ІІ ЖАРТЫСЫНДА ҚАЗАҚ ҚОҒАМЫНДАҒЫ ҚОНЫС АУДАРУШЫЛАРДЫҢ КЕЛУІМЕН БОЛҒАН САЯСИ ЖӘНЕ ШАРУАШЫЛЫҚ ӨЗГЕРІСТЕР

Жарияланды 2024-07-10
ТАРИХ Нөмір 62 № 4 (2020)
№4 (2020)
Авторлар:
  • Г.Ы. КУПЕНОВА
  • А.С.ӘЛІШ
PDF

«ХІХ ғасырдың ІІ жартысында қазақ қоғамындағы қоныс аударушылардың келуімен болған саяси және шаруашылық өзгерістер» мақаласы жергілікті тұрғындардың өмірін объективті тұрғыдан қарастырады. ХҮІІІ ғ. 30-жылдарынан бастап Тұран ойпатына енген орыстар бекіністер салып, ХІХ ғ. реформалар жүргізді. Ресейде 1861 ж. крепостниктік
жүйенің құлауымен, орыс шаруаларының қазақ жеріне қоныс аударуы басталды. Кейін Г.А. Колпаковский казактарға қарағанда орыс шаруаларын қолайлы деп санап, олардың көптеп келуіне мүмкіндік жасады. Қазақстан қоныс аударушыларды жерімен, шаруашылығымен бөлісуге мәжбүр болды. Бұл жағдай қазақтардың ашу-ызасын тудырып, қарсылық білдіргенімен, бұдан түк шықпады. Орыс шенеуніктері орыстандыру саясатын жалғастыра берді. Осылайша, қазақ пен орыс халықтары арасында ортақ шаруашылық ісі қалыптасты. Жергілікті тұрғындар малдарын қорада ұстауды үйреніп, отырықшы өмірге қадам басты. Мұндай жағдай өз кезегінде елде мақта, тауар өндірісін дамытты. Екі халықтың бірлесуімен қазақ елі капиталистік қоғамға ӛтті.

  1. Сухих О.Е. Как «чужие» становятся «своими», или лексика включения Казахской степи в имперское пространство России. –2005. –URL: http://cyberleninka.ru/
  2. Қазақ қалай шоқындырылды? –2015. –URL: http://alashainasy.kz/
  3. Есмагамбетов, К.Л. Что писали о нас на Западе/ К.Л.Есмагамбетов. –Алматы: Қазақ университеті, 1992. —152 с.
  4. Әбенова, Б.С. 1868 жылғы әкімшілік реформа және Орынбор ӛлкесі (1868-1891жж.). Монография./ Б.С.Әбенова. –Ақтӛбе: «А-Полиграфия» ЖШС, 2006. –375 б.
  5. Волков А.П., Попов В.В. Развитие военноадминистративного управления в Российской Средней Азии во второй половине XIX в. –2019. –URL: http://doi.org/10.24158/fik.
  6. Туркестанские ведомости. 1871. No1 (14 янв.)
  7. Тумайкина В.В. Колпаковский Г.А. –организатор крестьянского переселения в Туркестанский край (60–80-е гг. XIX в.) // Известия Алтайского государственного университета. –2009. –ББК 63.3(2)522-69
  8. Абенов, Д.К. Қазақ жерін отарлау тарихы. Монография./ Д.К.Абенов. –Ақтөбе: «Жұбанов университеті» баспасы, 2018.
  9. Миропиев, М.А. О положении русских инородцев/ М.А.Миропиев. –СПб., 1901. –290 с
  10. Терентьев, М.А. История завоевания Средней Азии І том/ М.А.Терентьев. –СПб.: типография В.В. Комарова, Невский, 1903. –20-21 стр.
  11. МамадалиевИ.А., Махмудов О.Р. Деятельность комиссии по переселению русского крестьянства в Туркестанский край // Учѐные записки Худжандского государственного университета им. академика Б. Гафурова. Гуманитарные науки–2018.-No1(54)
  12. Брежнева С.Н. Отражение идеи аккультурации в переселенческой политике Российской империи в Туркестане на рубеже XIX−XX вв. // Вестник РУДН. Серия: ИСТОРИЯ РОССИИ –2018.
  13. Брежнева С.Н. Русские переселенцы в Туркестане: проблемы взаимоотношения с местным населением // Научные ведомости. Серия История. Политология. –2016. –No 1 (222). Выпуск37
  14. Котюкова Т.В. Прошение коренного населения Туркестана о прекращении изъятия земли у кочевников // Восточный архив –2007. -No16
реформа, қоныстандыру, орыстандыру, генерал-губернаторлық, отар, крепостниктік жүйе, капиталистік қоғам, империя