АҚТӨБЕ ОБЛЫСЫНЫҢ АУМАҒЫНДАҒЫ ЖОШЫ ҰЛЫСЫ ДӘУІРІНЕ ЖАТАТЫН ЕСКЕРТКІШТЕРДІҢ ЗЕРТТЕЛУІ.

Жарияланды 2024-07-09
ТАРИХ Нөмір 69 № 3 (2022)
№3 (2022)
Авторлар:
  • Р.Ж. ЖАНУЗАК
  • Г.А. АХАТОВ
  • Д.К. МАЙТЕКОВ
  • А.Б. УРАЗОВА
  • А.А. БИСЕМБАЕВ
PDF (Russian)

Мақала соңғы жылдары Ақтөбе облысының аумағындағы Жошы Ұлысы дәуіріне жататын
ескерткіштерде жүргізілген зерттеу жұмыстарына арналған. Дамыған және кейінгі ортағасырлар кезеңіне жататын ескерткіштерді зерттеу жұмыстары негізгі үш бағыт бойынша жүзеге асырылды. Біріншіден, XIX ғасырдан бастап қазіргі күнге дейін анықталған материалдар өңделіп, сараланды. Одан кейін Алтын Орда дәуіріне жататын ескерткіштерді анықтау мақсатында археологиялық барлау және қазба жұмыстары жүргізілді. Ойыл-Қобда локалды ауданында Көптам атты ірі қорым мен қоныс орны, Абат-Байтақ кесенесінің маңындағы нысандар зерттелді. Қарғалы су тоғанының жағалауында орналасқан Қызылтам кесенесі де ортағасырлық
кезеңде ірі көшпелі бірлестіктің маркері болған. Жошы Ұлысы уақытына жататын ескерткіштерден «исламдану» үдерісінің белгілері байқалады. Яғни бұл кезеңде жерлеу салты бірізділікке ұшырап, жалпы ортақ сипатқа ие бола бастайды. Жерлеу ескерткіштерінен моңғол хандарының мәжбүрлеп қоныстандыру саясаты жөнінде мәлімет алуға болады. Сонымен қатар, Оңтүстік Сібір тұрғындарымен байланысты нысандар да кездеседі.

  1. Чибилев А.А. Река Урал. – Л., 1987. - 168 с.
  2. Ахатов Г. А., Бисембаев А. А. Характеристика природно-географических условий Западного Казахстана как экониши кочевого населения раннего железного века и средневековья // Казахское ханство в потоке истории: Сборник научных статей, посвященных 550-летию образования Казахского ханства. – Алматы, 2015. С.503-513.
  3. Артамонов М.И. История хазар. – Л., Госэрмитаж, 1962. – 523 с.
  4. Плетнева С.А. Печенеги, торки и половцы в южнорусских степях // МИА № 62. – М., Изд-во АН СССР, 1958. – 185 с.
  5. Бисембаев А.А., Усманова Э.Р., Боталов С.Г. Памятники кыпчакскополовецкого этапа (XI – начало XIII века) // Археология Южного Урала. Степь. Челябинск, «Рифей», 2006. – С. 409-413.
  6. Кумеков Б.Е. Государство кимаков IX-XI вв. по арабским источникам. – АлмаАта, 1972.
  7. Ахинжанов С.М. Из истории движения кочевых племен Евразийских степей в первой половине XI века // Археологические исследования древнего и средневекового Казахстана. – Алма-Ата, Наука, 1980. – С. 46-53.
  8. Полное собрание русских летописей. – М., 1962. Т. I-II.
  9. Ахинжанов С.М. Из истории взаимоотношений кипчаков и Хорезма в XII - начале XIIIвв.//Археологические исследования в Казахстане. – Алма-Ата, 1973. – С.58-65.
  10. Ахинжанов С.М. Кыпчаки в истории средневекового Казахстана. - Алматы, Гылым, 1995. – 296 с.
  11. Федоров-Давыдов Г.А. Искусство кочевников и Золотой Орды. Очерки культуры и искусства народов Евразийских степей и золотоордынских городов. – М., Искусство, 1976. – 228с.
  12. Бисембаев А.А. Кочевники средневековья Западного Казахстана. – Актобе, 2010. -248 с. с илл. и цв. фото.
  13. Марыксин Д.В. Об одном типе сырцовых оградок Западного Казахстана // Известия Самарского научного центра Российской академии наук, т.14, №3, 2012, С.243-248.
  14. Иванов В.А. Кочевники Золотой Орды. История, культура, религия. –Уфа, Издво БГПУ, 2015. – 208 с. с илл.
  15. Усманова Э.Р., Дремов И.И., Панюшкина И.П. «Этнокультурный код воинских формирований Улуса Джучи (по археологическим свидетельствам могильника Карасуыр, Улытау, Центральный Казахстан)» // Джучи: личность, эпоха, память. Сборник научных статей / Отв. ред. А.К. Кушкумбаев. – Алматы, 2020. – 328 с.
  16. Усманова Э.Р., Ускенбай К.З., Кожа М.Б., Панюшкина И.П., Соловьева Л.Н., Ахатов Г.А. Мавзолей Джучи-хана: реалии, легенды, обряд // Археология Евразийских степей. №3, 2022. С.74-80.
  17. Иванов В.А., Кригер В.А. Курганы кыпчакского времени на Южном Урале (XIIXIV вв.). – М., Наука, 1988. – 103 с.
  18. Иванов В.А., Яминов А.Ф. Погребальный обряд золотоордынского времени в Южном Приуралье (сравнительно-типологическая характеристика) //Кочевники УралоКазахстанских степей. – Екатеринбург, Наука, 1993. – С. 154-161.
  19. Федоров-Давыдов Г.А. Кочевники Восточной Европы под властью золотоордынских ханов. – М., МГУ, 1966. – 274 с.
  20. Егоров В.Л. Историческая география Золотой Орды в XIII-XIV вв. – М., Наука, 1985. – 245 с.
  21. Тизенгаузен В.Г. Сборник материалов, относящихся к истории Золотой Орды. – СПб., 1884. Т. I-II.
  22. Шнайдштейн Е.В. Печенежские памятники Нижнего Поволжья // Историческая этнография. – Л., Изд-во ЛГУ. 1985. – С. 79-86.
  23. Боталов С.Г. Аскизский курган монгольского времени Кула-Айгыр //РА, 1992. № 2. – С. 230/239.
Жошы Ұлысы, жерлеу салты, Алтын Орда, көшпенділер топтары, моңғолдар, қыпшақтар, исламдану

Дәйексөзді қалай келтіруге болады

АҚТӨБЕ ОБЛЫСЫНЫҢ АУМАҒЫНДАҒЫ ЖОШЫ ҰЛЫСЫ ДӘУІРІНЕ ЖАТАТЫН ЕСКЕРТКІШТЕРДІҢ ЗЕРТТЕЛУІ. (2024). "Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университетінің Хабаршысы" ғылыми журналы, 69(3). https://vestnik.arsu.kz/index.php/hab/article/view/241

Категориялар



Авторлар


Журнал саясаты


Жүктеулер