Мақалада кремний карбидін ферроқорытпалардың кремний маркаларының шаңынан алу үрдісі қарастырылады. Бөлшектердің оңтайлы дисперсиясына қол жеткізуге және олардың реактивтілігін жақсартуға мүмкіндік беретін планеталық-центрифугалық диірменді қолдана отырып, шикіқұрам материалдарын ұнтақтау нәтижелері келтірілген. Ұнтақталған шихта қарсылық пешінде жоғары температурада өңделді, бұл жоғары тазалықтағы кремний карбидінің синтезіне ықпал етеді. Мақалада алынған бөлшектердің морфологиясы мен құрылымын егжей-тегжейлі зерттеуге мүмкіндік беретін сканерлеуші электронды микроскоптың көмегімен алынған шихта қоспасының суреттері келтірілген. Кремний карбиді рентгендік фазалық талдау әдісімен зерттелді, бұл оның фазалық құрамын анықтауға және β-SiC және α-SiC сияқты негізгі фазалардың болуын растауға мүмкіндік берді. Температура, өңдеу уақыты және шикіқұрамдағы компоненттердің қатынасы сияқты синтез тиімділігіне әсер ететін параметрлер де қарастырылады. Анықталған заңдылықтар кремний карбидін өндіру үрдісін оңтайландыруға және оны электроника, металлургия сияқты әртүрлі салаларда, сондай-ақ абразивті материалдар мен отқа төзімді бұйымдар өндірісінде пайдалануды кеңейтуге мүмкіндік береді.

БУРУМБАЕВ А.Г.

докторант, Қарағанды индустриалды университеті, Теміртау, Қазақстан

E-mail: burumbayev.azamat@mail.ru, https://orcid.org/0000-0001-5276-2259

КАБЫЛКАНОВ С.К.

докторант, Д. Серікбаев атындағы Шығыс Қазақстан техникалық университеті., Өскемен қ., Қазақстан

E-mail: kabyl_96@mail.ru, https://orcid.org/0000-0002-1272-2065

ЖАҚАН А.М.

докторант, Торайгыров Университеті., Павлодар қ., Қазақстан

E-mail: armat.01.01@mail.ru, https://orcid.org/0009-0002-3810-0528

САДЫҚ Ж.О.

Ж. Әбішев атындағы Химия-металлургия институты «Ферроқорытпалар және тотықсыздану үрдістері» зертханасының инженері, Қарағанды қ., Қазақстан

E-mail: sadzhad03@gmail.com, https://orcid.org/0009-0006-8557-1532

1. Serikkanov, A., Pavlov, A., Mukashev, B., Turmagambetov, T., Kantarbayeva, D., Zholdybayev, K. The Possibility of Silicon Purification by Metallurgical Methods. – 2022. - № 10.
2. Chovancová, M., Zeman, S. Study of initiation reactivity of some plastic explosives by vacuum stability test and nonisothermal differential thermal analysis. Thermochimica acta. – 2017. № 1-2.
3. V.E. Sitnikova., A.A. Ponomareva, M.V. Uspenskaya. Metody termicheskogo analiza praktikum [Methods of thermal analysis practical course] [Text] Sankt-Peterburg: Universitet ITMO, 2021. (In Russian)
4. S.M. Fomenko, A. Akishev, S. Tolendiuly, N.T. Rahym, B.A. Nuradinov. Issledovanie termicheskih svojstv uglerodsoderzhashchih ogneupornyh materialov, poluchennyh iz othodov metallurgicheskih proizvodstv v rezhime SVS. Gorenie i plazmohimiya [Investigation of the thermal properties of carbon-containing refractory materials obtained from metallurgical waste in the SHS regime.] [Text]. – 2022. – №20. (In Russian)
5. Khojiev, Sh.T., Saidova, M.S., Mirzajonova, S.B., Ibrokhimov, H.X. , Ismatov, Sh.O’. Development of Technology for Processing Zinc Cakes Based on the Use of Petroleum Coke. International Journal of Academic Engineering Research (IJAER) Vol. 6 – №6 – 2022.
6. K. Askaruly, S. Azat, M. Eleuov, A.R.Kerimkulova, U.N. Zhantikeev , A.E. Berdihanov. Poluchenie oksida kremniya iz risovoj sheluhi metodom termicheskoj obrabotki [Production of silicon oxide from rice husks by heat treatment. Gorenje and plasmochemistry] [Text]. Gorenie i plazmohimiya. 2019. – №17. (In Russian)
7. B.M. Abdurahmanov, M.Sh. Kurbanov, U.M. Nuraliev. Oblasti primeneniya mikrokremnezema, obrazuyushchegosya pri proizvodstve kremniya i kremnistyh splavov [Areas of application of microsilicon formed during the production of silicon and siliceous alloys.] [Text]. Uzbekskij fizicheskij zhurnal. – 2019. – №21(6) – P.380-385. (In Russian)
8. S. M. Frolov, A. Smetanyuki, A. Sadykov, O. Inozemcev. Gazifikaciya nefteshlamov i neftekoksa metodom detonacionnoj pushki [Gasification of oil sludge and petroleum coke by detonation cannon method] [Text]. Gorenie i vzryv (Moskva) - Com bustion and Explosion. 2024. – №17(2). (In Russian)
9. N.G. Prihod'ko, M.A. Eleuov, Ə.Ə. Əbdisattar, K. Askaruly, A.B. Tolynbekov, A.T. Taurbekov. Issledovanie svojstv uglerodnyh materialov, poluchennyh iz rastitel'noj biomassy metodom gidrotermal'noj karbonizacii, kak iskhodnyh prekursorov dlya polucheniya grafenopodobnyh struktur. [Investigation of the properties of carbon materials obtained from plant biomass by hydrothermal carbonation as initial precursors for the production of graphene-like structures] [Text]. Gorenie i plazmohimiya. – 2024. – №22. (In Russian)
10. N.R. Vorobkalo, E.N. Makhambetov, A.S. Baisanov, A. Abdirashit, Ye.B. Tazhiyev. Investigation of thermal properties of charged materials for ferroalloy with titanium by the carbothermal method smelting. Engineering Journal of Satbayev University. – 2022. – №22.

кремний карбиді, кремнийлі маркалы шаң, микрокремнезем, мұнай коксы, фазалар, қарсылық пеші, планетарлық центрифугалық диірмен