Бұл жұмыста Аят кен орнының оолит темір кенінен экструзия шекемтастары мен брикеттерін (брэкстер) қатты фазалы селективті металдандыру процесіне эксперименттік зерттеу жүргізілді. Зерттеуге бастапқы үлгілерді жасаудың зертханалық әдістемесін әзірлеу кірді – кенді ұнтақтау, дымқыл брэкстер мен шекемтастарды қалыптастыру, оларды кептіру және ылғалды кетіру және күкіртті ішінара кетіру үшін тотығу атмосферасында күйдіру. Осыдан кейін үлгілер көміртегі тотығы атмосферасында және қатты көміртегімен 950 және 1050 ℃ температурада үш сағат бойы тотықсыздандырғыш күйдіруден өтті. Нәтижесінде 1050 ℃ температурада үлгілердегі металл фазасының мөлшері 0,6 ат. % дейін жететіні анықталды, ал қатты фазалық өңдеуді қолданған кезде металдағы фосфордың мөлшері 3,1 ат %  дейін болды. Тотықсыздандырудан кейінгі үлгілердің массалық талдауы қатты көміртектердің қатысуымен 1050℃ температурада тотықсызданған үлгілердегі шығындар, Co атмосферасын пайдаланған кездегі шығындардан асып түсетінін көрсетті. Тотықсыздану температурасының 950 ℃ дейін төмендеуі Co атмосферасын пайдалану кезінде және қатты көміртегімен жанасу кезінде массаның жоғалу айырмашылығына іс жүзінде әсер етпейді.

СУЛЕЙМЕН Б.Т.

Техника ғылымдарының кандидаты, «Металлургиядағы сутегі технологиялары» (ҒЗЗ) ғылыми қызметкері, Оңтүстік Орал мемлекеттік университеті, Челябинск қ., Ресей Федерациясы

Е-mail: bakytsuleimen@mail.ru, https://orcid.org/0000-0001-9306-1045

КОСДАУЛЕТОВ Н.Ы.

Техника ғылымдарының кандидаты, «Металлургиядағы сутегі технологиялары» (ҒЗЗ) ғылыми қызметкері, Оңтүстік Орал мемлекеттік университеті, Челябинск қ., Ресей Федерациясы

Е-mail: kosdauletovn@susu.ru, https://orcid.org/0000-0002-1570-4188

АДИЛОВ Г.А.

Техника ғылымдарының кандидаты, «Металлургиядағы сутегі технологиялары» (ҒЗЗ) ғылыми қызметкері, Оңтүстік Орал мемлекеттік университеті, Челябинск қ., Ресей Федерациясы

Е-mail: adilovg@susu.ru, https://orcid.org/0000-0002-1012-8097

1. Özdemir Ö., Deutsch E. R. Magnetic properties of oolitic iron ore on Bell Island, Newfoundland //Earth and planetary science letters. – 1984. – Т. 69. – №. 2. – С. 427-441.
2. Manieh A. A. Oolite liberation of oolitic iron ore, Wadi Fatima, Saudi Arabia //International Journal of Mineral Processing. – 1984. – Т. 13. – №. 3. – С. 187-192.
3. Champetier Y., Hamdadou E., Hamdadou M. Examples of biogenic support of mineralization in two oolitic iron ores–Lorraine (France) and Gara Djebilet (Algeria) //Sedimentary Geology. – 1987. – Т. 51. – №. 3-4. – С. 249-255.
4. El Sharkawi M. M. et al. Stratigraphic setting and paleoenvironment of the Coniacian-Santonian ironstones of Aswan, South Egypt. – 1996.
5. Abro M. M., Pathan A. G., Mallah A. H. Liberation of oolitic hematite grains from iron ore, Dilband Mines Pakistan //Mehran University Research, Journal of Engineering Technology. – 2011. – Т. 30. – С. 329-338.
6. Li K. et al. Iron extraction from oolitic iron ore by a deep reduction process //Journal of iron and steel research international. – 2011. – Т. 18. – №. 8. – С. 9-13.
7. Karelin V.G. Peculiarities of pyro-hydrometallurgical technology of desphosphorization of brown iron ore of Lisakovsky deposit // Steel. 2015. №3. P. 8–11.
8. Wang H.H., Li G.Q., Zhao D., Ma J.H., Yang J. Dephosphorization of high phosphorus oolitic hematite by acid leaching and the leaching kinetics // Hydrometallurgy. 2017. V.171. P.61–68.
9. Tang H., Guo Z., Zhao Z. Phosphorus removal of high phosphorus iron ore by gas-based reduction and melt separation //Journal of Iron and Steel Research, International. – 2010. – Т. 17. – №. 9. – С. 1-6.
10. Yu Y., Qi C. Magnetizing roasting mechanism and effective ore dressing process for oolitic hematite ore //Journal of Wuhan University of Technology-Mater. Sci. Ed. – 2011. – Т. 26. – №. 2. – С. 176-181.
11. Сулеймен, Б. Особенности морфологии железной руды Аятского месторождения / Б. Сулеймен, С. П. Салихов, В. Е. Рощин // Черная металлургия. Бюллетень научно-технической и экономической информации. – 2022. – Т. 78, № 1. – С. 7-14. – DOI 10.32339/0135-5910-2022-1-7-14.
12. Сулеймен Б. Т., Салихов С. П. Металлизация оолитовой железной руды после окислительного обжига //Промышленное производство и металлургия. – 2020. – С. 279-285.
13. Салихов С. П., Сулеймен Б., Рощин В. Е. Селективное восстановление железа и фосфора из оолитовой руды //Известия высших учебных заведений. Черная металлургия. – 2020. – Т. 63. – №. 7. – С. 560-567.

тотықсыздандырғыш күйдіру, экструзия брикеттері (брэкстер), шекемтастар, темір, фосфор, көміртегі тотығы, қатты көміртек