Ликопин - бұл күшті антиоксиданттық және қабынуға қарсы қасиеттерімен танымал табиғи каротиноид. Ол теріні қорғауда және жөндеуде, тотығу стресінен және ультракүлгін сәулелену мен ауаның ластануы сияқты қоршаған ортаның зақымдануынан туындаған жасуша зақымдануының алдын алуда маңызды рөл атқарады. Косметика өнеркәсібінде ликопен қартаюға қарсы және күннен қорғайтын препараттарда кеңінен қолданылады, себебі ол коллаген өндірісін ынталандырады, терінің серпімділігін жақсартады және қартаю процесін баяулатады. Ликопені бар өнімдерді үнемі пайдалану әжімдердің пайда болуын азайтуға, пигментацияны жеңілдетуге және тері құрылымын жақсартуға көмектеседі. Бұл компоненттің белсенді қасиеттерін сақтау үшін ликопенді экстракциялау және тұрақтандыру үшін көміртегі диоксиді суперкритикалық экстракция және ультрадыбыстық экстракция сияқты жетілдірілген әдістер қолданылады. Сонымен қатар, ликопен көбінесе липосомаларда немесе нанобөлшектерде инкапсулирленген, бұл оның терінің терең қабаттарына жақсырақ енуін жеңілдетеді және косметикалық өнімдерде тұрақтылықты қамтамасыз етеді. Ликопенді косметикада қолдану терінің сыртқы түрін жақсартып қана қоймайды, сонымен қатар оны қоршаған ортаның теріс әсерінен қорғайды, бұл оның жастығын және денсаулығын ұзақ жылдар бойы сақтауға көмектеседі.

Сондай-ақ, ликопен терінің табиғи тосқауыл функцияларын нығайтады, ылғалды сақтайды және оның жоғалуын болдырмайды, бұл оны құрғақ және зақымдалған теріге күтім жасауда таптырмас компонент етеді. Пилинг немесе лазерлік терапия сияқты процедуралардан кейін ликопен өнімдерін пайдалану емдеу процесін жылдамдатады. Болашақта зерттеушілер ликопеннің басқа белсенді ингредиенттермен өзара әрекеттесуін зерттеуге және максималды әсерге қол жеткізу үшін косметикалық формулалардағы оның оңтайлы концентрациясын анықтауға ниетті.

КИЗАТОВА М.Ж.

Техника ғылымдарының докторы, профессор, С. Д. Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық медицина университетінің фармацевтикалық технология кафедрасы, Алматы қ., Қазақстан

E-mail: kizatova@mail.ru, https://orcid.org/0000-0002-6481-7410

БЕКНАЗАР Р.Р.

Магистрант, 2 курс, мамандық «7M07204 - Тамақ өндірісінің технологиясы және инженериясы», Халықаралық инженерлік-технологиялык университеті, Алматы қ., Қазақстан

E-mail: rbeknazar09@gmail.com, https://orcid.org/0009-0002-1963-6968

1. Bykov, V. L. CHastnaya gistologiya cheloveka. Sankt-Peterburg, 1997. 252 s.
2. Anatomy and Physiology of the Skin [Electronic resource]. SpringerLink, 2021. URL: https://link.springer.com. (in English) .
3. Structure and Function of the Skin [Electronic resource]. JAMA Dermatology, 2021. URL: https://jamanetwork.com/journals/jamadermatology (in English)
4. Eliseeva, T. Tomatoes – Beneficial Properties, Composition, and Contraindications // Practical Dietetics. Beneficial and Harmful Properties of Food. 2017. No. 4. Vol. 24. P. 28-40. (in Russian)
5. Human Skin: Composition, Structure and Visualization Methods [Electronic resource]. MDPI, 2021. URL: https://www.mdpi.com. (in English)
6. Elias, M. Epidermal Lipids, Barrier Function, and Desquamation // J Invest Dermatol. 1983. Vol. 80. P. 44–49. (in English) DOI: https://doi.org/10.1111/1523-1747.ep12537108
7. Ernandes, E., Margolina, A., Petruhina, A. Lipidnyj bar'er kozhi i kosmeticheskie produkty. 3-e izd., pererab. i dop. Moskva: OOO "Firma KLAVEL," 2005. 400 s.
8. Gadzhieva, A. M., Sadulaeva, M., Mutaev, G., Muradov, SH. Sostoyanie i perspektivy uluchsheniya tekhnologij pererabotki plodovo-ovoshchnogo syr'ya dlya funkcional'nogo pitaniya v celyah povysheniya kachestva i bezopasnosti produktov pitaniya // International Journal of Food Science and Technology. 2021. № 1. T. 46. S. 71-77.
9. Gies, P., van Deventer, E., Green, A. C., Sinclair, C., Tinker, R. Review of the Global Solar UV Index 2015 Workshop Report // Health Physics. 2018. Vol. 114. No. 1. P. 84–90. DOI: 10.1097/HP.0000000000000742. (in English) DOI: https://doi.org/10.1097/HP.0000000000000742
10. Indeks UF-izlucheniya Solnca [Elektronnyj resurs]. URL: https://www.meteonova.ru/uv-index/36870-Almaty.htm.
11. Kruglikov, N. A., Lespuh, I. N., Bystrushkin, A. G., Kotkova, V. V. Vliyanie baroterapii na rost rastenij pshenicy i tomatov // XIX Vserossijskaya shkola-seminar po problemam fiziki kondensirovannogo sostoyaniya veshchestva (SPFKS-19). Ekaterinburg, 15-22 noyabrya 2018 g.: Tezisy dokladov. Ekaterinburg: Institut fiziki metallov UrO RAN, 2018. S. 230.
12. Bespalov, V. G. Pitanie i profilaktika onkologicheskih zabolevanij. Velikij Novgorod, 2015. 242 s.
13. Mozos, I., Stoian, D., Caraba, A., Malainer, C., Horbanczuk, J. O., Atanasov, A. G. Lycopene and Vascular Health // Frontiers in Pharmacology. 2018. DOI: 10.3389/f. (in English) DOI: https://doi.org/10.3389/fphar.2018.00521
14. Borycka, B. Tomato Fiber as Potential Functional Food Ingredients // Polish J Nat Sci. 2017. Vol. 32. No. 1. P. 9-17. (in English)
15. Boo, Y. C. Ascorbic Acid (Vitamin C) as a Cosmeceutical to Increase Dermal Collagen for Skin Antiaging Purposes: Emerging Combination Therapies // Antioxidants. 2022. Vol. 11. No. 9. P. 1663. DOI: 10.3390/antiox11091663. (in English) DOI: https://doi.org/10.3390/antiox11091663
16. Murray, P. J., et al. Retinoids in the Treatment of Skin Aging // Dermatologic Surgery. 2008. Vol. 34. No. 8. P. 1140-1149. DOI: 10.1111/j.1524-4725.2008.34212.x. (in English) DOI: https://doi.org/10.1111/j.1524-4725.2008.34212.x
17. Kobayashi, M., et al. Effects of Vitamin A on Fibroblast Proliferation and Collagen Synthesis // Archives of Dermatological Research. 1998. Vol. 290. No. 1. P. 53-57. DOI: 10.1007/s004030050267. (in English) DOI: https://doi.org/10.1007/s004030050267
18. Giovannucci, E. Tomatoes, Tomato-Based Products, Lycopene, and Cancer: Review of the Epidemiologic Literature // Journal of the National Cancer Institute. 1999. Vol. 91. No. 4. P. 317-331. (in English) DOI: https://doi.org/10.1093/jnci/91.4.317
19. Ochiai, Y., et al. A New Lipophilic Pro-Vitamin C, Tetra-Isopalmitoyl Ascorbic Acid (VC-IP), Prevents UV-Induced Skin Pigmentation through Its Anti-Oxidative Properties // Journal of Dermatological Science. 2006. Vol. 44. P. 37-44. DOI: 10.1016/j.jds.2006.06.002. (in English) DOI: https://doi.org/10.1016/j.jdermsci.2006.07.001
20. Rao, A. V., Waseem, Z., Agarwal, S. Lycopene Content of Tomatoes and Tomato Products and Their Contribution to Dietary Lycopene // Food Research International. 1998. Vol. 31. No. 10. P. 737-741. DOI: 10.1016/S0963-9969(98)00120-2. (in English) DOI: https://doi.org/10.1016/S0963-9969(99)00053-8

ликопин, антиоксидант, каротиноид, қызанақ, косметология, фотостарение, биожетімділік