Мақалада Қытай мен Қазақстандағы агломерацияларды дамыту тәжірибесі қарастырылған. «Қалалық агломерация» ұғымының қалыптасу тарихы мен анықтау тәсілдері, оның ішінде қытай ғалымдарының қалалық агломерация терминінің ашылуы қарастырылған. Әлемдегі, сондай-ақ Қытайдағы агломерациялардың дамуының болжамдары берілген. Қазіргі кезеңде Қытайдағы агломерацияларды дамыту тәжірибесінде урбанизацияның бес белдеуі, он тоғыз ірі қалалық агломерация анықталды. Қытай астанасынан Хэбэй провинциясына «капиталдық емес функциялардың» ауысуымен Сионьань жаңашылдық орталығына айналуда.

Мегаполистер мен агломерациялардың дамуын ынталандыру үшін Қытай билігі қолданатын арнайы шаралар кешені қарастырылуда. Қытайдағы қалалық агломерациялардың жұмыс істеуінің сипаттамалық белгілері берілген: артықшылықтары мен кемшіліктері.

Қазақстандағы агломерацияларды дамыту тәжірибесі заңнамалық деңгейде зерделенді, республикадағы агломерацияларды басқарудың жаңа моделін енгізуге, облыс әкімдіктеріне базалық, қосымша өкілеттіктерді беру, агломерацияларды дамыту бойынша құзыреттерге назар аударылды.

Ірі қалалар төңірегіндегі теңгерімсіздіктер, мұндай теңгерімсіздіктердің пайда болуына ықпал ететін негізгі факторлар қарастырылады. Елдің экономикалық өсу нүктелері ретінде агломерацияларды қалыптастыру мен дамыту қажеттілігінің негіздемесі және олардың даму деңгейі мен мамандануына сәйкес олардың тиімді орналасуы келтірілген.

Қазақстандағы агломерация процестерінің дамуын талдаудан қалалық агломерациялардың артықшылықтары мен кемшіліктері көрсетілген. Оларды одан әрі дамыту бағыттары ұсынылды.

ХОУ Ц.

экономика ғылымдарының докторы, доцент, Синьцзян қаржы және экономика университеті, Синьцзян қ., Қытай

Е-mail: 1015191157@qq.com, https://orcid.org/0009-0007-8876-1152

КУРМАНАЛИНА A.A.

экономика ғылымдарының кандидаты, доцент, Қ.Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университеті, Ақтөбе қ., Қазақстан

Е-mail: kurmanalina@mail.ru, https://orcid.org/0000-0002-0012-2775

САПАРҒАЛИ А.М.

магистр, оқытушы, Қ.Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университеті, Ақтөбе қ., Қазақстан

Е-mail: agles_@mail.ru , https://orcid.org/0000-0002-0729-6401

1. Glazunov D.A., Chichinova A.L. Features of urban agglomeration formation in the Zhujiang River delta. Bulletin of L.N. Gumilev ENU. № 3(136)/2021 с.91-101.
2. Shchepin K. "Agglomeration №1": the PRC Chairman set the tasks of metropolitan sub-region development. Available at: https://dknews.kz/ru/okno-v-kitay/288586-aglomeraciya-1-predsedatel-knr-rasstavil-zadachi.
3. Merkuryev Vladimir Vladimirovich, Myagkov Yevgeniy Vladimirovich Development of agglomerations: stages, domestic and foreign practices// Regional economy and management: electronic scientific journal. — №3 (71). Available at: https://eee-region.ru/article/7108/
4. On the Development of Agglomerations Law of the Republic of Kazakhstan dated January 1, 2023 № 181-VII.
5. Ishekenova B. Cities fall asleep and agglomeration awakens: Kazakhstan will expand the capacity of megacities. Available at: https://lsm.kz/gorod-aglomeracij
6. Decree No. 990 of the Government of the Republic of Kazakhstan dated December 27, 2019. On approval of the State Program of Regional Development for 2020 - 2025
7. Bibatyrova I.A., Sansyzbaeva G.N. Urban agglomeration: history and development opportunities in Kazakhstan. Economics: Strategy and Practice. -2018. - № 4 (48) 66, с.59-67

мегаполистер, қалалық агломерация, субрегион, урбанизация, агломерацияны басқару моделі, жергілікті агломерациялық кеңестер