Бұл мақалада Батыс Қазақстандағы жер саясатының әлеметтік-экономикалық белгілері туралы айтылады. Ресейдің ішкі губерниялар халықтарының көп бөлігінің Батыс Қазақстанға қоңыстануы, облыстағы қазақтардың дәстүрлі қоғамына кері әсерін тигізгені жөнінде сипатталады. Автор бұл мақалада, қазақ аулдарының шаруашылық айналымынан сулы, нулы шұрайлы жер аудандарын экспроприациялау барысын, уезд және болыстарды құру кезіндегі жасанды шекаралық аймақтарды жасау, одан бөлек, қазатардың арасындағы жер қатынастарын шиеленістірген және ғасырлар бойы қалыптасқан жер пайдалану жүйесін бұзған, көшпелі қазақ қоғамының қызмет ету механизмінің ерекшеліктерімен санаспау фактілерін де қатар қарастырған. Сонымен қатар, автор Торғай облысындағы отарлық әкімшілік қазақтардың кедейлену, жерсіз қалу нәтижесінде оларды эволюциялық-өркениетті жолмен емес керісінше зорлық-зомбылық әдістері арқылыотырықшылыққа ауыстыру әрекеттері туралы хабарлайды.

Н.И. ЕСЕТОВ

Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университеті

1. Kazaktyn Atazandary: kuzhattar, derekterzhanezertteuler. 10 volume. 4-volume = Ancient world of Kazakh law: materials, documents and research. - Almaty: ZhetiZhargy, 2005. -552 b., p. 460
2. Motivated Temporary instructions to district chiefs of the Turgairegion. - Orenburg, 1878, p. 80
3. CGA RK. f.25, Op. 1, d.2835, p.17
4. CGA RK. f.25, Op. 1, d. 2214, pp. 122-123
5. Ibid. p.138
6. Ibid. p. 142
7. Ibid. p. 143
8. Ibid. pp. 147-148
9. CGA RK. f.25, Op. 1, d. 2682, p. 133
10. CGA RK. f.25, Op. 1, d. 2536, p. 59
11. Kazaktyn Atazandary: kuzhattar, derekterzhanezertteuler. 10 volume. 4-volume = Ancient world of Kazakh law: materials, documents and research. - Almaty: ZhetiZhargy, 2005. -552 b., p. 460
12. Collection of Legislation on Kyrgyz Steppe Regions / comp. I.I. Kraft, Orenburg, 1898, p. 103
13. CGA RK. Ф. 25, оп. 1, d. 1494, p.8
14. Overview of the Turgay region in 1896, Orenburg, 1897, p.2
15. CGA RK, f. 25, ор. 1, d.375, p. 42
16. Orenburgleaflet, 1880, № 2
17. CGA RK, f. 25, op. 1, d. 1441, p. 4
18. Materials on the land issue in Asian Russia, Vol. 1, Steppe region, Petrograd, 1917, p.58 19. Tursunbaev A. Socioeconomic posleds Twi I resettlement policy, p.59
19. CGA RK, f. 29, op. 1, d. 58, l. 66
20. The reference book and the address of the calendar of the Turgay region for 1914.Part II,
21. Orenburg, 1914, p. 7
22. Kazakh economic management of its natural-historical and living conditions, M., 1926, p. 102
23. Atishev A.A. The political thought of Kazakhstan in the second half of the nineteenth and early twentieth centuries. Alma-Ata, 1979,
24. CGARК, f. 25, op. 1, d. 375, p. 38 об.
25. The reference book and the address of the calendar of the Turgay region for 191 1 year. Orenburg, 1911, p. 134
26. Overview of Turgay district for 1 914 year, Orenburg, 1915, p. 13 2
27. Reference book ... for 1914, p. 132
28. CGARК. ф. 29, оп. 1, д. 165, p. 1
29. Kazakh. 1913, 23 november; 1914, 23 january; 1915, 15 february; CSARК, ф. 25, оп. 1, д. 360, p.1