Мақалада модульдік ұшқышсыз ұшу аппараттарын (ҰҰА) жасаудағы заманауи үрдістерге талдау ұсынылған. Зерттеу аппараттардың пайдалану тиімділігін арттыруға, пайдалану шығындарын азайтуға және қызмет ету мерзімін ұзартуға бағытталған. Дрондардың инновациялық әлеуетін айқындайтын үш негізгі бағыт қарастырылады: бионикалық дизайнды қолдану, аддитивті өндіріс және топологиялық оңтайландыру әдістері. Бионикалық принциптер дрондардың аэродинамикалық қасиеттері мен маневрлігін жақсартатыны, ал 3D-басып шығару жобалау икемділігін қамтамасыз етіп, прототиптерді жасауды жеделдететіні көрсетілген. Топологиялық оңтайландыруды қолдану дрон салмағын беріктігін жоғалтпай едәуір азайтуға мүмкіндік береді, бұл ұшу уақытын ұзартып, энергия тиімділігін арттырады.

Модульдік архитектураның артықшылықтарына ерекше көңіл бөлінген. Мұндай тәсіл құрылғыны толық бөлшектемей-ақ жеке компоненттерді жедел ауыстыруға немесе жаңартуға мүмкіндік береді, бұл орнықты даму және тұйық экономика қағидаттарына сәйкес келеді. Модульдік тәсіл техникалық қызмет көрсету шығындарын ғана азайтып қоймай, дрондардың өмірлік циклін ұзарта отырып, электрондық қалдықтардың азаюына ықпал етеді. Сонымен қатар интерфейстерді стандарттау мен модульдердің үйлесімділігі жаңа технологияларды енгізуді жеңілдетеді, бұл сенсорлық жүйелер, аккумуляторлық технологиялар және жасанды интеллект салаларындағы жылдам прогресс жағдайында аса маңызды.

Жұмыстың практикалық маңызы – модульдік дрондар ауыл шаруашылық алқаптарын мониторингілеуден және экологиялық бақылаудан бастап, өнеркәсіптік диагностика, логистика және төтенше жағдайларда зардап шеккендерді іздеуге дейінгі түрлі салаларда кеңінен қолданылады. Дрон конфигурациясын нақты міндеттерге жедел бейімдеу мүмкіндігі оның пайдалану тиімділігін арттырып, мұндай жүйелерді әмбебап әрі экономикалық тұрғыдан тиімді етеді.

Осылайша, модульдік дрон конструкциялары үйлесімділікке, бейімделгіштікке және жүйелердің ұзақ мерзімді сенімділігіне бағытталған ҰҰА жобалауда жаңа стратегия қалыптастырады. Талдау нәтижелері бионикалық дизайнды, аддитивті технологияларды және топологиялық оңтайландыруды интеграциялау саласындағы әрі қарайғы зерттеулердің болашағы зор екенін айқындайды. Бұл жеңіл, энергия тиімді және экологиялық орнықты ұшқышсыз жүйелерді жасауға мүмкіндік береді.

КЕРЕЕВ А.К.

PhD, информатика және ақпараттық технологиялар кафедрасының доценті, Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университеті, Ақтөбе қ., Қазақстан.

Е-mail: akereyev@zhubanov.edu.kz, https://orcid.org/0000-0002-8283-5807

САРТАБАНОВА Ж.Е.

PhD, аға оқытушы, Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университеті, Heriot Watt University, Ақтөбе кампусы, Ақтөбе қ., Қазақстан.

E-mail: zhanar.sartabanova@zhubanov.edu.kz, https://orcid.org/0000-0003-4942-5117

РЫСДАУЛЕТОВА А.А.

Магистр, оқытушы, Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университеті, Ақтөбе қ., Қазақстан.

E-mail: 30.03.94.a@mail.ru, https://orcid.org/0009-0006-2335-8648

1. Dalhammar, Carl, Jensen, Charlotte Louise, Olsson, Anna Richter, Quist, et al.. «Futures of Fixing: Exploring the life of product users in circular economy repair society scenarios» International Institute for Industrial Environmental Economics, Lund University, 2022, doi: https://core.ac.uk/download/541136934.pdf
2. Behle, Riccarda, Kretschmar, Dominik, Lechner, Thomas, Trzesniowski, et al. «Module 4. Technical Skills Upgrade» Bellaterra: Universitat Autònoma de Barcelona. Edo-serveis, 2018, doi: https://core.ac.uk/download/491372781.pdf
3. Maja & Stankoski, Marko & Berberu, Mihael & Atanasov, Aleksandar & Janevski, Jane & Jovanova, Jovana. (2020). Design and Analysis of a Modular VTOL Drone With Bat-Inspired Wings. 10.1115/SMASIS2020-2342.
4. Akasheh, Firas & Shannon, David & Pippins, Ryan & Thompson, Eugene & Carter, Adrian & Baker, Stephen & Guiseppi, Brandon. Additive Manufacturing-Enabled Modular Drone Design Development by Multidisciplinary Engineering Student Team Additive Manufacturing-Enabled Modular Quadcopter Drone Design Development by Multidisciplinary Engineering Student Team. 2022, 10.18260/1-2--42122.
5. Sucuoğlu, H. S. Design and analysis of optimized quadcopter type drone structure. Innovative Approaches to Engineering Problems, 2025, 1(1), 4-11.
6. Halbert, Triston M., Johnson, Davin S.. «Plug and play acquisition (Implementing mosa)» Monterey, CA; Naval Postgraduate School, 2024, doi: https://core.ac.uk/download/643186473.pdf
7. Zhang, ZIyue. «Review of the current industrial products for remote handling in fusion reactor» 2024, doi: https://core.ac.uk/download/630298220.pdf
8. Li, Yunpeng. «A Smart Products Lifecycle Management (sPLM) Framework - Modeling for Conceptualization, Interoperability, and Modularity» Surface at Syracuse University, 2018, doi: https://core.ac.uk/download/215712850.pdf
9. Hadiya, Rahul. «Applications of Artificial Intelligence in Construction Industry: A Review» Assam Don Bosco University, 2021, doi: https://core.ac.uk/download/478568655.pdf
10. Allen, Gavin, Yang, Lichao, Zhang, Zichao, Zhao, et al. «Achieving on-site trustworthy AI implementation in the construction industry: a framework across the AI lifecycle», https://www.mdpi.com/2075-5309/15/1/21, 2024, doi: https://core.ac.uk/download/635930515.pdf

ұшқышсыз ұшу аппараттары, модульдік конструкция, дрондар, топологиялық оңтайландыру, аддитивті өндіріс, энергия тиімділігі