Бұл ғылыми жұмыстың мақсаты – жобаланған басқару жүйесінің математикалық моделінің басқарылатын объектінің физикалық сипаттамаларына, атап айтқанда планетарлық диірмендегі майдалау процесіне сәйкестігін тексеру. Сенімді модель технологиялық процестің жоғары дәлдігі мен тұрақтылығын қамтамасыз ете алатын тиімді автоматты реттеу жүйесін құрудың негізі болып табылады.
Зерттеуде басқарылғыштық пен бақыланғыштық сияқты негізгі қасиеттерге талдау жүргізіледі. Олар берілген пайдалану шарттарында басқару жүйесінің әлеуетті мүмкіндіктерін анықтайды. Бұл сипаттамалар жүйе динамикасының тұрақтылығы мен болжамдылығымен тығыз байланысты, ал бұл техногендік шикізатпен, мысалы, мыс қорыту шлактарымен жұмыс істегенде ерекше маңызды. Талдау жүргізу үшін бақылау әдістері, теориялық талдау мен синтез тәсілдері, сондай-ақ MATLAB және Simulink математикалық модельдеу құралдары пайдаланылды, бұл жүйенің түрлі режимдердегі мінез-құлқын қайта жасап, зерттеуге мүмкіндік берді.
Зерттеуде басқарылатын процестің сипаттамалары өзгергендегі жүйенің әрекетіне ерекше назар аударылды – атап айтқанда, шығыстағы ұнтақталған бөлшектердің ірілігі өзгерген кезде. Эксперименттер барысында сыртқы әсерлерге жүйенің тұрақты әрі болжамды реакциясын қамтамасыз ететін оңтайлы параметрлер анықталды. Бұл модельдің заманауи автоматтандырылған майдалау процестерін басқару жүйелерін құруға практикалық тұрғыдан қолдануға болатындығын дәлелдейді.
Алынған нәтижелер тек теориялық емес, сонымен қатар қолданбалы маңызға ие. Олар басқару алгоритмдерін жетілдіруге, жабдық жұмысының сенімділігін арттыруға, энергия шығындарын азайтуға және техногендік шикізаттан пайдалы компоненттердің алынуын жақсартуға мүмкіндік береді. Осылайша, ұсынылған зерттеу интеллектуалды басқару жүйелері мен орнықты ресурс пайдалану саласында әрі қарайғы әзірлемелерге негіз қалайды.
БИГАЛИЕВА А.З.
PhD, доцент м.а., Әбілқас Сағынов атындағы Қарағанды техникалық университеті, Қарағанды қ., Қазақстан
E-mail: bigalievaalfija@gmail.com, https://orcid.org/0000-0002-0136-5402
- Душин С.Е., Зотов Н.С., Имаев Д.Х. и др. Теория автоматического управления. – Изд. 2-е, перер. – М.: Высшая школа, 2005. – 567 с.
- Лазарева О.В., Подкаменный Ю.А. Автоматизированный способ управления комплексом измельчения и классификации алмазосодержащих руд. // Вестник ИрГТУ. – 2014. – №4(87). – С. 128-132.
- Газалиев А.М., Апачиди Н.К., Федорченко В.И. Разработка технологии и комплекса технических средств извлечения металла из техногенного сырья: отчет о НИР (заключительный). – Караганда: КарГТУ, 2015. – 70 с. – Инв. №0213РК00332.
- Атанов С.К., Бигалиева А.З. Применение компьютерных технологий для расчёта степени помола сырья на примере планетарной мельницы // Тр. университета. – 2018. – №4. – С. 139-144.
- Дьяконов В.П. MATLAB. Полный самоучитель. – М.: ДМК Пресс, 2017. – 768 с.
- Атанов С.К., Бигалиева А.З. Математическая модель процесса помола в планетарной мельнице // Тр. университета. – 2020. – №1. – С. 148-153.
- Атанов С.К., Бигалиева А.З., Апачиди Н.К., Русак А.В. Вопросы управления процессом тонкого помола в планетарной мельнице // Вестник Санкт-Петербургского университета. – 2020. – Т. 16, №3. – С. 277-292.
- Веремей Е.И. Среднеквадратичная многоцелевая оптимизация. – СПб.: СПбГУ, 2016. – 407 с.